Көптеген ата-аналар бала музыка мектебіне түскенде алғаш рет сольфеджио пәнімен кездеседі. Әрине, балаларына көмектесуге белсенді ұмтылатын, бірақ музыкалық білімі жоқ қазіргі заманғы ата-аналар бұл пәннің не екенін түсінгісі келеді. Біз осы қиын тәртіптің мазмұны туралы айтамыз.
Сабақтың теориялық бөлімі туралы
Сольфеджио теориялық және практикалық бөліктерден тұрады.
Теориялық бөлім-музыкалық сауаттылықтың негізі.
Өйткені, музыкалық тіл, кез-келген басқа сияқты, әртүрлі конструкцияларды орындайды. Сонымен, орыс тілінде біз дыбыстар мен әріптерді, буындарды, сөздерді, сөз тіркестерін, сөйлемдерді, тыныс белгілерін, сөйлемдегі сөздердің рөлін зерттейміз... Музыкалық тілде ұқсастық бойынша біз жеке дыбыстардан, екі дыбыстың (Интервалдардың), үшеуінің (аккордтардың), төртеуінің (септаккордтардың), үзілістерден (үнсіздік белгілері), музыкалық шығармалардың формаларынан, дыбыстар мен аккордтардың арасындағы қатынастардан өтеміз.
Таза музыкалық білімге мажор мен минор ладтары (олардың визуалды көрінісі-гаммалар) және одан да күрделі элементтер кіреді.
Музыкалық тілде көп нәрсе сандармен өлшенеді.
Ежелгі Грецияда да Пифагор есептеулердің көмегімен әдемі дыбыстық комбинацияларды тауып, табиғи музыкалық шкаланы (дыбыстық кемпірқосақ) есептеді. Музыка бүгінгі күнге дейін математикамен байланысты сақтайды.
Сандардың көмегімен біз дыбыстар арасындағы қашықтықты (интервалдарды), қадамдарды (гаммадағы дыбыстың реттік нөмірлері), ырғақты бірліктерді, музыкалық шығармалардың уақыттық өлшемдерін және тағы басқаларды өлшейміз.
Сабақтың практикалық бөлігі туралы
Біріншіден, біз тыңдау қабілетін белсенді түрде дамытамыз, яғни музыкалық тілдің элементтерін тануды үйренеміз.
Мұғалім әр сабақта балаларға фортепианода өткен материалға музыкалық жұмбақтар жасайды-гаммадан бөлек дыбыстар мен қимылдарды, екі, үш дыбыстың (интервалдар мен аккордтардың) комбинацияларын ойнайды, олардан тізбектер жасалынады.
Келесі кезеңде оқушылар теория жүзінде үйренген музыкалық элементтерді фортепианода ойнап, айтып шығады.
Сонымен қатар,гГрафикалық шеберлікті ұмытпаңыз-бұл элементтерді музыкалық топқа жаза білу. Мұндағы басты мақсат — барлық элементтерді ноталардан көруді үйрену.
Кітапта біз сөздерді көруді үйренсек, ал музыкалық мәтінде әртүрлі принциптерге сәйкес біріктірілген ноталар тобын көруді үйренеміз.
Музыкалық принциптерді жетік меңгеру - бұл аэробатика, жоғары деңгейдегі қабілет.
Зерттеудің жеке тақырыбы — ырғақ. Қаңқа біздің денемізді қалай ұстаса, дыбыстар да ырғақтың негізі болып табылады.
Ритмдер санау арқылы да, арнайы слогдардың көмегімен де (ta, ti, tu) және жай ғана түрту мен алақан соғу арқылы үйренеді.
Сондай – ақ, біз кез-келген әуенді нақты қимылмен бейнеленген біркелкі ритм арқылы дирижерлікті үйренеміз.
Сольфеджиялау туралы
Сольфеджия - барлық дағдыларды дамытудың бір түрі, әуендерді дирижерлаумен ноталармен ән айту. Әдетте, бұл әртүрлі елдердің халық музыкасы және классикалық шедеврлері.
Мұнда біз таза интонация үшін дауысты меңгеруді үйренеміз; сауатты тыныс алу, айқын дикция, есту, дауыс және қозғалысты үйлестіру секілді тапсырмалар бар.
Орта мектепте музицирование қосылады, яғни әндер мен романстарды өз сүйемелдеуімен орындау. Әрине, бұл аспапты аз меңгерген оқушылар үшін жақсы жаттығу.
Барлық дағдыларды шоғырландырудың жоғары формасы музыкалық диктант болып саналады-мұғалім фортепианода бірнеше рет ойнаған бейтаныс әуенді жазу.
Диктанттар көбінесе жатқа оқылады, балалар оларды жадына бекіту үшін әртүрлі музыкалық кілттер, тональносттерде жазады.
Сондай-ақ, қазір мектептерде диктант жазудың жеңілдетілген түрі жартылай толтырылған жазбаларда жиі кездеседі.
Есту қабілеті-бұл туа біткен қабілет немесе сольфеджио сабағының нәтижесі, егер тыңдау қабілеті музыкалық тілдің элементтерін білсе, көп рет естіліп, ән айтылып, жазылады. Сол арқылы сольфеджио көмегімен музыкалық әуендерге оқушылар аккорд тауып үйренеді.
Теория мен практика арасындағы алшақтық
Өкінішке орай, сольфеджио білімі мен оны қолдану арасында әрдайым алшақтық бар. Біріншіден, ойынға арналған репертуардың өзі сольфеджио бағдарламасынан емес, оқушының техникалық деңгейіне және көркемдік міндеттеріне байланысты таңдалады.
Екіншіден, фортепиано жоқ мектеп сольфеджионын меңгеру қиын, өйткені тек осы аспапта әр дыбысты белгілі бір кілт түрінде көруге болады.
Фортепианода сольфеджиода жұмыс оқытатын материалды трубада, балалайкада, окаринде және басқа да аспаптарда ойнату қиын немесе мүмкін емес. Бұл балаларға қосымша қиындықтар туғызады.
Сондықтан, фортепиано немесе тіпті қарапайым синтезатор қажет және олар үй тапсырмасын орындау кезінде балаға көмектеседі.
Біртіндеп, орта мектепте мамандық пен сольфеджио арасындағы алшақтық ішкі пәнаралық байланыстар пайда бола бастаған кезде азаяды.
Іс жүзінде кездесетін басты мәселенің бірі - ата-аналар балаларға берілген тапсырмаларды орындауы. Бала орнына жүзуді үйренген тайдасыз әрекет. Бала орнына аспапта ойнауды да үйренуге болмайды... Ата-ана баланың үй тапсырмасын өхдішіген орындау кезінде бір сұрақ пайда болады: бір сәтте жақсы баға алудан басқа қандай да бір пайда бар ма? Өкінішке орай, кейде бұл тек ананың (немесе тіпті әкемнің) перфекционизмі, бұл балалардың өздігіне сенімсіздікке әкеледі.
Жалпы, сольфеджионы үйрену - ағаш өсіру, аспапта ойнауды үйрену секілді ұзақ процесс. Бұл нағыз музыкалық жетілу. Бұл процестің кезеңдері кейде жалт көзге көрінбейді.
Сабақ кезінде пайда болатын байланыстар біздің миымыздың тереңдігінде жатыр. Бірақ дұрыс жұмыс барысында адамға өмір бойы жемісін беретіні сөзсіз. Егер бұл білім мамандықта қажет болмаса да, қажет болған жағдайда оларды қалпына келтіруге болады.
Ең бастысы-түсініксіз нәрсені игеруге ұмтылу, шыдамдылық таныту, сабақты өткізіп алмау және мұғаліммен байланыста болу!
