Бүгінгі таңда мектеп жұмысының басты өлшемдерінің бірі ұлттық бірыңғай тестілеудің (ҰБТ) нәтижелері болып табылады. Әрбір мұғалім оқушыларды ҰБТ-ға дайындай отырып, осы жұмыстың өз әдістері мен тәсілдерін іздейді. Мүмкін, біздің осы бағыттағы тәжірибеміз біреуге қызықты және пайдалы болып көрінуі мүмкін.
Жыл сайын ҰБТ нәтижелері мектептен бастап білім және ғылым министрлігіне дейін білім беру жүйесінің әртүрлі деңгейлерінде талданады. Бірақ проблемалар қалады. Олардың ішіндегі ең бастысы: әрбір оқушы ҰБТ-да жақсы нәтиже алу үшін қалай қол жеткізуге болады.
Бізге оқушыларды ҰБТ-ға дайындау мәселесінің басты үш аспектісі бар сияқты: әдістемелік, психологиялық, бақылаушы.
Қазақстан тарихы пәні бойынша ҰБТ-ны сәтті тапсыруға ықпал ететін мұғалім мен оқушы қызметінің түрлері:
Дәстүрлі емес сұрақтар, яғни қарама-қайшылықтарды қамтитын сұрақтар.
Жаңа терминнің ашылуы.
Алған білімдерін тәжірибеде қолдану.
Тарихи диктант.
Кластерлер құру
Хронологияны зерттеу (хронологияны жақсы түсіну үшін мен арнайы карталарды қолданамын ,
Картамен жұмыс
Тірек конспектілерді құрастыру
Фактілерге сүйене отырып, дәлелді жауап құру.
Деформацияланған мәтінмен жұмыс.
Болжамдарды, гипотезаларды, тұжырымдарды ұсыну және оларды дәлелдеу.
Оқиғаларды, фактілерді салыстыру, салыстыру, содан кейін заңдылықтарды тұжырымдау.
Мәтінді сыни талдау(келісемін, келіспеймін).
- Теориялық материалдарды оқу құралдары мен анықтамалық әдебиеттерді қолдана отырып қайталау, арнайы.курстар, таңдау курстары, қосымша сабақтар, жеке кеңестер.
Мектептегі мұғалім тек сабақта ғана емес, сонымен қатар түзету сабақтарында да берген оқулықтағы белгілі бір материалды зерттеу бойынша Тәуелсіз үй жұмысы.
Оқушылардың білімін анықтау және білім қателіктері мен олқылықтарын түзету бойынша семинар сабақтары.
Үй тапсырмасын дайындау кезінде Оқу құралдары мен анықтамалық әдебиеттерді қолдана отырып тест жинақтарымен жұмыс.
"Сынақ ҰБТ" нұсқаларымен жұмыс. Жеке қателерді талдау.
Тестілеу. (апта сайын)
Сынақ тестілерінің нәтижелері бойынша қателермен жұмыс. Қателіктердің себептерін анықтау.
Оқушыларды Қазақстан тарихы бойынша ҰБТ-ны сәтті тапсыруға дайындау, iTest мультимедиялық ресурстарын пайдалана отырып, сыни ойлау тәсілдері мен стратегияларын қолдану арқылы алған білімдерін жинақтау және бекіту, Bilimland.kz.. e-history.kz. Онлайн тренажерлер
Табысты дайындықтың қажетті шарттары
Ең алдымен, Қазақстан тарихы бойынша тесттермен жұмыс 5-сыныптан бастап, яғни балалар тарихты зерделей бастаған сәттен бастап жүйелі түрде жүргізілуге тиіс екенін атап өткім келеді. Оны біртіндеп қиындатып, 6-9 сыныптарда дәйекті түрде жалғастыру керек. 10-11 сыныптарда бұл жұмыс жалпылама, қорытынды сипатта болады. Осы мақалада 5-сыныптан бастап 11-сыныпқа дейінгі Қазақстан тарихы бойынша тесттермен жұмыс істеудің әдістері мен тәсілдері біртіндеп қалай өзгеретінін көрсетуге әрекет жасалады.
Бұл жұмысты материалдық-техникалық қамтамасыз ету өте маңызды. Оқушылар есту сынақтарын өткізген кезде мүлдем қолайсыз, әр баланың өзіндік сынақ данасы болуы керек; мұғалім оқушылардың білімін объективті бағалай алуы үшін тест сұрақтары кемінде 20 болуы керек.
Біз өз жұмысымызда арнайы әзірленген оқу құралын пайдаланамыз. Оны құрастыру 1999 жылы басталды, ол кезде талапкерлерге жоғары оқу орындарына түсу кезінде кешенді тестілеуден өту ұсынылды. Содан бері жыл сайын осы оқу құралына толықтырулар енгізіліп, оған жоғары оқу орындарына түсушілерге арналған жинақтардан жаңа сұрақтар енгізіледі.
Осылайша, бүгінгі таңда нұсқаулықта оқуға түсушілерге арналған соңғы 10 жинақтан тұратын Қазақстан тарихы бойынша сұрақтар бар. Жинақтың сұрақтары "тас дәуіріндегі Қазақстан" тақырыбынан бастап "Егемен Қазақстан"тақырыбына дейінгі тақырыптар бойынша топтастырылған. Әр тақырып 35 данада басылып, қазылған, бұған балалар мен олардың ата-аналары үлкен көмек көрсетеді. Сондықтан, тестілеу кезінде әр бала зерттелетін тақырып бойынша тесттері бар өз файлын алады және оны өз бетінше жұмыс жасау үшін арнайы дәптерде орындайды.
5-9 сыныптарда оқушыларға сұрақтардың аз саны (20-30) ұсынылған кезде мұғалім орындалған жұмысты өзі тексереді; 10-11 сыныптарда тестіленетін сұрақтардың саны артады, сондықтан оқушылардың тестілерді өзара тексеру әдісін қолдану орынды. Қалай болғанда да, тесттерді тексергеннен кейін студенттер жіберген қателіктерге талдау жасау керек.
Неден бастау керек
Қазақстан тарихы бойынша тесттермен жұмыс бірінші рет 5-сынып оқушыларына "тас ғасыры" тақырыбын (14-параграф) оқу кезінде ұсынылады. Жоғарыда айтылған оқу құралынан "тас дәуіріндегі Қазақстан" тақырыбы бойынша 20 тест сұрақтары таңдалады, ал бұл тақырып 150-ге жуық сұрақтан тұрады және оны толық көлемде 10 сынып оқушыларына дайындау керек. Тестілеуге дайындық біртіндеп, екі сабақ барысында жүргізіледі. Біз жұмыс дәптерінде "адам қалай дамыды", "тас ғасыры" сызбаларын рәсімдейміз, сөздікте және хронологиялық көрсеткіште тест сұрақтарына жауап болып табылатын жазбалар жасаймыз (мысалы, палеолит, мезолит, неолит; 1 млн.жыл бұрын Қазақстан аумағында алғашқы адамдар пайда болды және т. б.). Дайындық барысында балалар 20 тест сұрақтарына ауызша жауап береді, ал үй тапсырмасын орындау кезінде үйренуі керек материалға назар аудару үшін жұмыс дәптері мен оқулықтағы "т" әрпін қарапайым қарындашпен жазады (тестілеуден кейін балаларға бұл белгілерді жою керек, оқулық пен дәптер ретке келтірілуі керек). Дайындық жұмыстарынан кейін студенттерге осы 20 тест сұрақтарына өз бетінше, жазбаша түрде, дәптерге өз бетінше жауап беру ұсынылады. Тексеруден кейін балаларға қателіктермен жұмыс істеуге мүмкіндік беріледі.
Пайдаланған әдебиеттер
1.История Казахстана (с начала 20 в. по настоящее время)./М.К.Козыбаев, К.Н.Нурпеис, К.М.Жукешев. Мектеп, 2013
2. История Казахстана (18 в. – 1914 г)./Ж.К.Касымбаев. «Мектеп», 2004
3. История Казахстана: Учебник – тест для подготовки к ЕНТ/ А.Б.Сатанов – Алматы: ШЫҢ-КІТАП, 2013
4. Недосекова И.Ю., Тыдыякова И.Ф. «Некоторые аспекты подготовки учащихся к ЕНТ по истории Казахстана». Интернет
5. Бородина Н.С. «Система работы по подготовке учащихся к ЕНТ по истории Казахстана». Интернет
6.Г. Ж. Манзул « Программа подготовки к ЕНТ. Государства раннего и развитого средневековья» Журнал « История Казахстана: преподавание в школах и ВУЗах» №4 2004
