Елде және қоғамда болып жатқан өзгерістер қазіргі мұғалімге жаңа талаптар қояды.
Қазақстан Республикасының барлық мектептері орта білім беру мазмұнын жаңарту аясында жұмыс істейді. Мектептегі білім берудің жаңа моделінің құрылымы «мектепте не үшін оқу керек?» деген бағытқа дәстүрлі «мектепте не оқыту керек?» дегеннен ауысуы керек. Сондықтан сабақты өткізудің педагогикалық тәсілдері ғана емес, сонымен қатар сабақтың құрылымы да өзгерді; бағалау нысандары өзгерді, ал оқулықтардың мазмұны өз бетінше білім алуға бағытталған. Егер бұрын мұғалім басты рөлде өнер көрсетіп, балаларға білім берсе, жаңартылған бағдарлама бойынша ол үйлестіруші ретінде әрекет етеді, ал оқушы оқу процесінің белсенді қатысушысы болады. Оқыту мен оқытудағы жаңа тәсілдер сабақтың жаңа формаларын ашты және сәйкесінше балалар үшін оқу процесін қызықты, дамушы және танымдық етуге мүмкіндік берді. Қазіргі білім оқушының алған білімдерін іс жүзінде қолдануға дайындығын қалыптастырудағы басымдықпен сипатталады.
Мұғалімнің міндеті, ең алдымен, балаларды өз пәнімен қызықтыру, оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға серпін беру, олардың жеке дамуына, адамгершілік өсуіне және өзін-өзі жүзеге асыруына жағдай жасау. Біздің мақсатымыз берік білім алу, іскерліктер мен дағдыларды дамыту және бастауыш сынып оқушыларының әлеуетін ашу үшін қажетті жағдайлар жасау болып табылады.
Білім берудің жаңартылған мазмұнын оқушылармен сәтті жүзеге асыру үшін оқу процесін балаға арналған әрбір сабақ сабақ-жаңалық болатындай етіп құрамыз. Біз сыныптағы оқушыларға кішкентай зерттеуші ғалым ретінде әрекет етуге тырысамыз және үнемі жаңа, белгісіз, қызықты нәрсені ашуға тырысамыз. Сабақтарды жеке және жас ерекшеліктерін ескере отырып, біз көптеген дидактикалық, көрнекі және үлестірмелі материалдарды қолданамыз.
Бағалау формаларының өзгеруіне байланысты балалардың сабаққа, пәндерге және жалпы мектепке деген қызығушылығын жоғалтпайтын осындай мотивациялық ортаны құру қажеттілігі туындады. Сондықтан барлық сабақтарда "сәттілік пойызы", "көңіл-күйдің гномдары", "сәттілік баспалдақтары"қолданылады. Ресурстар, рефлекстер, қабырғалар мен сыныптарда орналасқан фотосуреттер арқылы балалар сабақта белсенді болуға және жақсы нәтижелерге қол жеткізуге тырысады.
Үштілділік аясында біз "өтпелі тақырып"стендін қолдана отырып, балаларды жаңа сөздермен таныстырамыз.
Сабақтарда қолданылатын топтық және жұптық жұмыс түрлері көшбасшыларды анықтауға, балалар ұжымын біріктіруге, үйлесімді жұмыс істеуге, бір шешімге келуге көмектеседі. Мұндай жұмыс балаларға өте ұнайды.
Осылайша, топтық жұмыс формалары сынып-сабақ жүйесінің дәстүрлі формаларына қарағанда оқушылар арасында кең байланыс орнатуға мүмкіндік береді. Тәрбиелік құндылық-бұл топтың міндеттерін шешуден және өз көзқарастарын, ғылыми сенімдерін қалыптастырудан туындаған бірлескен тәжірибе. Топтық жұмыс тәжірибесінен оқушылар топтағы тапсырмаларды жеке-жеке қарағанда жақсы орындағаны байқалады, бұл міндетті түрде оқу тапсырмасын ұзақ игеруге әсер етеді.
Мектеп-бұл оқушының жалпы білім беру процесінің маңызды кезеңі. Жыл ішінде ол пәндік пәндердің бағдарламалық материалын игеріп қана қоймай, оқуды да үйренуі керек. Пән мұғалімінің жауапкершілігі әрқашан ерекше.
Қазіргі уақытта жаңартылған білім беру мазмұнына жаңа процессуалдық дағдылар енеді: өздігінен оқумен айналысу және қажетті ақпаратты алу; топта жұмыс істеу және шешім қабылдау; ақпарат пен коммуникацияның жаңа технологияларын пайдалану. Бастауыш білім беру мынадай қағидаттарға негізделеді: үздіксіздік; баланың жас мүмкіндіктері мен оның жеке ерекшеліктерін ескеру; қоршаған әлеммен өзара байланыс; жеке тұлғаны шығармашылық қызмет субъектісі ретінде дамыту; баланы танымның белсенді субъектісі ретінде тану; оқу материалының қол жетімділігі мен жеткіліктілігі; рухани-адамгершілік тәрбие; психологиялық бейімделу; отбасы мен педагогтың өзара іс-қимылы. Білім берудегі тиімділік үшін мұғалімнің жұмыс сапасы өте маңызды, ол көбінесе оның педагогикалық құралдарының жеткіліктілігімен және оқулықтар мен әдістер жүйесінің тиімділігімен анықталады.
Мұғалімдер проблемалық-диалогтық оқытуды қолдана отырып сабақтар жасайды. Оқушыларды оқулықта бағдарлауға, қойылған сұрақтарға жауап табуға, топтарда жұмыс істеуге үйретеді.
Сабаққа арналған материалдар мен тапсырмаларды таңдап, олар балалардың өмірлік тәжірибесіне сүйенуге тырысады. Әр оқушы үшін олар сәттілік жағдайларын жасайды, бұл оқуға деген танымдық қызығушылықты ынталандыруға және қолдауға ықпал етеді.
Жұмыс барысында сабақ барысында оқушылардың белсенді қарым-қатынасын ұйымдастырумен байланысты қиындықтар жиі туындауы мүмкін:
- Жұмысты қалай ұйымдастыруға болады?
- Оқушыларды белсенді сөйлеу әрекетіне қалай ынталандыруға болады?
- Жауаптардың балалар нұсқаларын талқылауға категориялық теріске шығармай қалай жүгінуге болады-жоқ, сіз қателестіңіз.
- Сыныпта диалогты қалай ұйымдастыруға болады?
Сабақтағы оқушылардың өзара әрекеттесуінің негізі ынтымақтастық болып табылады, сондықтан сабақты жоспарлау кезінде біз сабаққа мұғалім мен оқушының, оқушы мен оқушының, оқушы мен топтың диалогын қосамыз, ол оқу іс-әрекетін бірлесіп құруға бағытталған. Практикалық тапсырмаларға құрылған сабақтар оқушылардың белсенді іс-әрекетіне ықпал етеді және оқу уәждемесінің дамуын, оқушылардың функционалдық сауаттылығының дамуын, оқу іс-әрекетінің мақсаты мен нәтижелерінің арақатынасын ынталандырады. Әлемді тану, жаратылыстану сабақтарындағы практикалық жұмыстар оқушыларға сабақтың мақсаттарына өз бетінше, саналы түрде қол жеткізуге көмектеседі және сабақта зерттелген материалды шоғырландыруға көмектеседі.
Сабақтардағы практикалық бөлімді талдай отырып, біз оқушылардың жеке коммуникативті қажеттіліктері, белгілі бір қызмет түрлеріне қызығушылығы бар екенін түсіндік. Оқытудың ауызша, көрнекі және практикалық әдістерінің әртүрлілігі сабақтарды стандарттағыға мүлдем ұқсамайды, оқушылар еркін сөйлеуге, өз бетінше білім алуға, бір-бірін тыңдауға және естуге үйренеді. Мұғалім тек бақылайды, талдайды, түзетеді. Мысалы, "Инсерт", "Кластер", "болжау ағашы", "алты бас киім", "Постер" сияқты сыни ойлау құралдарын қолданған кезде оқушылар өздерін жүзеге асыруға көмектесетін практикалық тапсырмаларды орындауға қуанышты.
Жалпы білім берудің негізгі білім беру бағдарламасын іске асыру жағдайларына қойылатын талаптарды сақтау мектеп оқушылары үшін олардың психологиялық және әлеуметтік денсаулығына кепілдік беретін қолайлы білім беру ортасын құруды қамтамасыз етуі тиіс.
Сабақтарда мұғалімдер осы сынып оқушыларының ерекшеліктерін, белгілі бір кезеңнің мақсатты параметрлерін және оқушылардың қарым-қатынасы үшін міндетті жағдай жасауды ескере отырып, мұқият таңдалған әртүрлі әдістер мен әдістерді қолданады. "Шақыру" кезеңінде "сәттілік ағашы", "сиқырлы орман", "күлімсіреу"сабақтарына оқушылардың жағымды эмоционалды көңіл-күйіне бағытталған тренингтер мен әдістер қолданылады. Сыныптың психологиялық көңіл-күйі мотивацияны арттырады және сабақта барлық оқушылардың жұмысын жандандыруға көмектеседі.
Оқушылардың танымдық іс-әрекетін жандандыруға, олардың коммуникативті мәдениетін қалыптастыруға ықпал ететін топтық жұмыс формасы әсіресе балалар үшін қызықты. Балалар топта жұмыс істеуге дағдыланады: сыныпта – достық, достық атмосфера, бұл студенттерге сабақ барысында өзін сенімді сезінуге және белсенді жұмыс істеуге ықпал етеді, балалар өз пікірлері мен идеяларын еркін тұжырымдай алады. Топтық жұмысты орындау кезінде оқушылар сабақта постерлер, маркерлер, жапсырмалар, стикерлер, жұмыс дәптерлерін пайдаланады. Оқушылардың өзгерістеріне визуалды бақылау жүргізе отырып, біз бірлескен іс - әрекетте шағын топтардағы оқушылардың белсенділігі көрінетінін атап өтеміз-олар сол жерде ыңғайлы. Көптеген сынып оқушылары әрдайым көпшілік алдында сөйлеуге және бүкіл сынып алдында өз пікірлерін айтуға дайын емес, бірақ топта жұмыс істей отырып, олар белсенді ұстанымға ие, барлық сұрақтар мен тапсырмаларды бірдей талқылайды. Мұндай жағдайда оқушылар өздерін сенімді сезінеді, бұл өте маңызды, әсіресе бастапқы кезеңде. Сабақта топтарда жұмыс істеу өзара көмек пен өзара көмек қалыптастыруға ықпал етеді. Топтық жұмыс барысында балалар бір-біріне оқу материалын түсінуге көмектеседі, бұл сабақтың мақсатына жетуге жақсы әсер етеді.
Оқу үрдісінде рефлексияны қолдану маңызды болып табылады. Рефлексия-бұл оның қабілеттері мен жеке өсуін дамытудың факторы мен құралы: Тәуелсіздік, кәсіпкерлік және бәсекеге қабілеттілік. Рефлексия сонымен қатар өткен материалдың мазмұнын түсінуге, оқушылардың зерттелетін мәселеге қатынасын анықтауға көмектеседі.
Мұғалімнің практикалық қызметіндегі бастысы-оқу іс-әрекетінде АКТ қолданудың рөлін түсіну. (Ақпараттық технологиялар оқушыға ғана емес, мұғалімге де дамуға ерекше мүмкіндік береді). Балалар мен жасөспірімдердің ақпараттық кеңістігін дамыту және кеңейту мұғалімдерді оқушылармен бірге жаңа ақпараттық технологияларды игеруге шақырады.
Осылайша, оқушы білім берудегі басты тұлғаға айналады, бұл жаңартылған білім беру стандартындағы бастауыш сынып оқушыларының функционалдық сауаттылығын дамытуға бағытталған міндеттерді шешуге ықпал етеді.
Список литературы:
1. Қазақстан Республикасында білім беруді және ғылымды дамытудың 2016-2019 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасын бекіту туралы ҚР Президентінің 2016 жылғы 1 наурыздағы №205 жарлығы [Электрондық ресурс ] https:// online.zakon.kz/document/?doc_id=32372771
2. "Мұғалімге арналған нұсқаулық "/"Назарбаев Зияткерлік мектептері" ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы. 2015 ж.
3. Білім беру жүйесін дамыту тұжырымдамасы РК.http://www.unesco.kz/rcie/data/koncepciya.htm
4. "Мұғалімдердің біліктілігін арттыру бағдарламасы "/"Назарбаев Зияткерлік мектептері" ДББҰ Педагогикалық шеберлік орталығы.2015
5. ҚР 12 жылдық жалпы орта білім беру тұжырымдамасы.[Электрондық ресурс] https://www.do.ektu.kz/laws/M ONRK / 17.pdf
6. Сухомлинский В. А. Жүрегімді балаларға беремін /В. А. Сухомлинский-М .: Ағарту, 1987. - 346 Б.
