Педагогикалық тәжірибе-мұғалімнің педагогикалық міндеттер мен мәселелерді шешу практикасының интегралды сипаттамасы, онда тұрақты заңдылықтар көрініс табады; белгілі бір нәтижелерді алудың әдістері, шарттары және жеке алғышарттары.Бұл тұжырымдаманың тар және қатаң мағынасында озық педагогикалық тәжірибеге шығармашылық ізденіс, жаңашылдық, өзіндік ерекшеліктері бар, басқаша жаңашылдық деп аталатын тәжірибе кіреді. Мұндай педагогикалық тәжірибе әсіресе құнды, өйткені ол педагогикалық практикада және педагогикалық ғылымда жаңа жолдар ашады, сондықтан бұл ең алдымен талдауға, жалпылауға және таратуға жататын Инновациялық тәжірибе. Жаңа және жаңа түпнұсқа әдістерді табу және қолдану, ескілерді тиімді біріктіру, Шебер мұғалім біртіндеп нағыз жаңашылға айналады. Бұдан шығатыны, кез-келген оң тәжірибені тарату және тәжірибеге енгізу қажет, бірақ жаңашыл мұғалімдердің тәжірибесін терең және жан-жақты талдау, жалпылау және тарату қажет.
Педагогикалық процестің тиімділік дәрежесін анықтау және оны бағалау үшін Сіз анықтайтын өлшемге ие болуыңыз керек: объектінің белгілері, белгілі бір объектінің қандай дәрежеде көрінетінін анықтау үшін шара. Бұл компоненттерсіз сенімді критерий жоқ, демек, педагогикалық тәжірибені объективті бағалау мүмкін емес. Педагогикалық тәжірибені тарату жолдары: ғылыми-практикалық конференция арқылы; ашық сабақтар арқылы; семинар-практикум арқылы; үлгілі тәрбие мектебі арқылы; әдістемелік бірлестік арқылы; педагогикалық оқу арқылы; тамыз, қаңтар педагогикалық кеңестері, секция жұмыстары арқылы; «Жас мамандар мектебіндегі» оқу-практикум арқылы; жарты жылдық, жылдық салыстырмалы бақылау, байқау жұмыстарының нәтижелігінен; оқушылардың пәндік олимпиадаларда жақсы нәтиже беруі арқылы; ғылыми жобаға қатысушылар саны және нәтижелігінің артуы арқылы. Инновация — жаңалық, жаңашылдық, өзгеріс деген ұғымды білдіреді. Инновация құрал және процесс ретінде әлдебір жаңалықты ендіру деген сөз.
Озық педагогикалық тәжірибенің критерийлері:
Әлеуметтік даму үрдістеріне, әлеуметтік тапсырысқа сәйкестігі. Алдыңғы қатарлы педагогтар өскелең ұрпақты оқыту мен тәрбиелеуге қоғамның талаптарына сезімтал әрекет етеді және осы талаптарға сәйкес педагогикалық процесті жетілдірудің, жаңғыртудың тиімді жолдарын табады.
Озық педагогикалық тәжірибені анықтаудың басты критерийі: педагогикалық қызметтің жоғары нәтижелілігі мен тиімділігі болып табылады. БПҰ "мол өнім", жоғары сапалы білім, тәрбие деңгейінде, балалардың жалпы және ерекше дамуында айтарлықтай өзгерістер беруі керек. Сонымен қатар, мұғалімдер мен ұжымдардың жаппай тәжірибесінің нәтижелерімен салыстырғанда мұғалімдердің нәтижелері сапада айтарлықтай ерекшеленуі керек.
Оқыту, тәрбиелеу және дамытудың тұрақты оң нәтижелеріне қол жеткізу үшін мұғалімдер мен балалардың күштері мен құралдарын оңтайлы жұмсау. Мұндай тәжірибені озық деп санауға болмайды, онда білімнің жоғары деңгейіне балаларды қосымша сабақтармен, көп уақытты қажет ететін тапсырмалармен және т.б. артық жүктеу арқылы қол жеткізіледі. жаңашыл мұғалімнің жұмысы оның күштері мен балалардың Күштерімен қатар жүрмеуі керек, олардың денсаулығына зиян келтірмеуі керек.
Оқу-тәрбие процесі нәтижелерінің тұрақтылығы. Оқыту мен тәрбиелеудің өзгеретін жағдайларында нәтижелердің белгіленген деңгейін сақтау, сондай-ақ ұзақ уақыт бойы оң нәтижелерге қол жеткізу.
Ондағы жаңалық элементтерінің болуы. Олар педагогикалық процесті бақылау нәтижесінде пайда болады. Тікелей бақылау нақты педагогикалық процесті оның қозғалысы мен дамуында, Педагогикалық идеялардың жаңалығын, практикада жалпы қабылданған әдістермен, педагогикалық ықпал ету құралдары мен әдістерін көруге мүмкіндік береді. Олар ғылыми жаңалықтар деңгейінде көрінуі мүмкін (жаңа мазмұн, жаңа формалар, оқыту және тәрбиелеу әдістері, жаңа заңдылықтарды құру, педагогикалық жұмысты тиімді жетілдіру және оның нәтижелерін арттыру. Содан кейін белгілі ғылыми ережелерді практикада тиімді қолдану және осы негізде оқу процесін жетілдіру және педагогикалық жұмыстың жекелеген аспектілерін жүзеге асыру ретінде. Жаңа сезім әрқашан педагогикалық көкжиектің кеңдігімен, даму перспективаларын терең түсінумен байланысты.
Өзектілігі мен болашағы. Тәжірибенің өзектілігі мен перспективасын негіздеу екі негізгі ұстанымнан туындауы керек:
Бұл тәжірибе оқу-тәрбие жұмысының тәжірибесін одан әрі жетілдіру үшін тәрбие мен оқытудың негізгі міндеттерін шешуге қаншалықты ықпал етеді.
Бұқаралық тәжірибеде кездесетін қайшылықтар мен қиындықтар осы тәжірибемен сәтті шешіледі. Мұғалімнің тәжірибесі шешуге бағытталған қарама-қайшылықтарды ашу тәжірибенің мәнін, ғылыми және практикалық маңыздылығын тереңірек түсінуге және қол жеткізілген нәтижелерді бағалауға көмектеседі.
Репрезентативтілігі.
Бұл тәжірибені уақыт бойынша тексеру.
Бұл тек бір мұғалімнің, тәрбиешінің жұмысында ғана емес, сонымен бірге осы тәжірибені қабылдаған барлық мұғалімдердің қызметінде оң нәтижелердің дәлелі.Бұл бір Мұғалімнің тәжірибесін басқалармен қайталау және шығармашылық пайдалану, осы тәжірибені көпшілікке кеңейту мүмкіндігі.
Оның педагогика мен әдістеменің заманауи жетістіктеріне, ғылыми негізділігіне сәйкестігі. Озық тәжірибені заманауи педагогикалық білім тұрғысынан талдау мүмкіндігі болуы тиіс. Бастауыш партия ұйымы мұғалімнің шығармашылық теориялық ізденістерінің нәтижесі немесе оны сынақтар мен қателіктер процесінде табуы мүмкін. Бірақ кез-келген жағдайда мұндай тәжірибе әрқашан ғылыми негізге ие болады. Бастауыш партия ұйымын жалпылаудың міндеттерінің бірі-оған ғылыми түсінік беру.Егер бұл белгілер болса, тәжірибе алдыңғы қатарға жатқызылуы керек, бірақ содан кейін бұл белгінің қаншалықты көрінетінін тағы бір рет өлшеу керек.
Озық педагогикалық тәжірибенің жіктелуі:
Кешенді (мазмұнның кеңдігі негізге алынған) – оқыту мен тәрбиелеуді біріктіру.
Ұжымдық, топтық және жеке, оның авторы кім екеніне байланысты.
Тиімділік негізінде жоғары нәтиже береді.
Зерттеу, ішінара іздеу, репродуктивті-жаңашылдық дәрежесі бойынша анықталады. Соңғысында белгілі әдістемелік ұсыныстар мен басқа еңбек шеберлерінің тәжірибелері сәтті қайталанады. Іздеу тәжірибесінде белгілі тәжірибеге жаңа элементтер енгізіледі. Зерттеу (жаңашыл) – бұл мұғалім оқу-тәрбие міндеттерін шешудің жаңа жолдарын қарастырып, оларды тәжірибе жүзінде дәлелдеген кезде.
Эмпирикалық, ғылыми-теориялық-ғылыми негізділік дәрежесі бойынша анықталады
Психологиялық-педагогикалық, практикалық-ғылыми негізділік сипаты бойынша анықталады.
Ұзақ, қысқа мерзімді-уақыт бойынша.
Пән бойынша оқу әрекеттерінің алгоритмдері.
Сабақ технологиясы немесе технология элементтері.
Авторлық бағдарлама (оқу курсы, тәрбие).
Әдістемелік тәсілдер жүйесі (мысалы, оқушылардың математикалық дайындығын күшейтуге арналған жаттығулар жиынтығы және т.б.).
Оқытудың тиімді құралдары (құралдар, карточкалар, тренажерлар).
Оқыту қағидаттарын іске асыру (креативтілік, жайлылық, вариативтілік және т.б.).
Білімді бағалаудың тиімді жүйесі және т. б.
Жұмыс тәжірибесі туралы мақала (мақалалар жинағы).
Ашық сабақты егжей-тегжейлі интроспекциямен дайындау.
Шығармашылық есепті дайындау: ашық сабақ немесе фрагмент, өз тәжірибесі туралы хабарлама, мұғалімнің әдістемелік көрмесі, мастер-класс өткізу.
Тәжірибе немесе баспасөз конференциясы тақырыбы бойынша проблемалық "дөңгелек үстел".
Әдістемелік альбом.
Тәжірибені тарату:
Педагогикалық кеңес.
Әдістемелік бірлестіктің отырысы.
Шығармашылық есеп.
Әр түрлі педагогикалық шеберлік конкурстары (жыл педагогы, жыл сабағы, әдістемелік әзірлемелер конкурстары және т.б.).
Ғылыми-практикалық конференциялар.
Тәлімгерлік.
Әдістемелік журналдардағы жарияланымдар.
Мастер-кластар.
Семинарлар.
Озық педагогикалық тәжірибенің глоссарийі.
Педагогикалық тәжірибенің өзектілігі- (грек. actualis – Белсенді) осы тәжірибеге сәйкес қоғамдық дамудың заманауи үрдістеріне, педагогикалық ғылымның озық идеяларына сәйкес көрінетін озық педагогикалық тәжірибенің критерийлерінің бірі. Педагогикалық жаңалықты жасау, игеру және пайдалануға негізделген мұғалім мен тәрбиеші қызметінің инновациялық бағыттылығы білім беру саясатын жаңартудың құралына айналуда. Екіншіден, білім беру мазмұнын ізгілендірудің күшеюі, пәндерінің көлемі ме құрамының үнемі өзгеріске ұшырауы, жаңа оқу пәндерінің енгізілуі жаңа ұжымдық формалар мен оқыту технологиясын үздіксіз іздестіруді талап етуде. Осы жағдайда мұғалімдер арасында педагогикалық білімнің рөлі мен беделі арта түсіп отыр. Педагогикалық озат тәжірибе оқу – тәрбие жұмысын үнемі дамытып және жетілдіріп отырады. Сондықтан, әрбір мұғалім еліміздегі жаңашыл ұстаздардың бай тәжірибесін, белгілі педагогтар мен психологтардың ғылыми еңбектерін терең зерттеп, олардың ұсынбаларын өз ісінде шеберлікпен пайдаланғаны жөн.
Мектептерде педагогикалық тәжірибені зерттеудің кейбір жолдары бар. Олар: мұғалімнің өз тәжірибесін өзі зерттеп жинақтауы, педагогикалық еңбек шеберлерінің жұмыс жүйесін зерттеу және жинақтау; бір педагогикалық тақырып бойынша бірнеше мұғалімдердің іс – тәжірибелерін зерттеу және жинақтау, жаңашыл мұғалімдердің озат тәжірибесін тарату және оны оқу – тәрбие процесіне енгізу, педагогикалық ғылыми – зерттеу институттарының басшылығымен оқу және тәрбие салаларында орын алып отырған мәселелерді тауып, оны шешуге ат салысу.
Оқыту мен тәрбиенің тиімді тәсілдері мен әдістерін табуда мұғалімнің өз тәжірибесін өзі зерттеп, жинақтау ісі - әрі қиын, әрі күрделі мәселелердің бірі. Мұғалім оқыту мен тәрбие саласындағы орын алып отырған бір мәселені шешу үшін әдіс – тәсілдерді таңдап алып, олардың оқушыларға ықпалын сабақ және тәрбиелік іс – шаралар арқылы байқалады. Мұғалім зерттеу арқылы түскен материалдарды талдап, қорытындысын үнемі дәптерге жазып, оқушылардың ынтасы мен таным қабілетін дамыту жолдарын іздестіріп, өз жұмысындағы жетістіктер мен кемшіліктерді көріп, оларды жоюдың тиімді жолдарын табу үшін педагогикалық әдебиеттермен танысады.
Мұғалім өз мектебіндегі немесе көршілес мектептердегі тәжірибелі мұғалімдердің тәрбие жұмыстарымен танысып, сабақтарына қатысып, олардың оқыту мен тәрбие әдістерін өзінің әдістерімен салыстырып, тиісті қорытындылар жасап, зерттеу жұмысының құжаттарын, атап айтсақ, сабақ жоспары, күнтізбелік – тақырыптық жоспар, оқушылардың жазба жұмыстары, дәптерлері, оқушылардың баяндамаларын жинақтайды.
