Бастауыш сынып оқушыларының каллиграфиясын дұрыстау жолдары

  Графикалық жазу - бұл басқа моторикамен көп ұқсастығы бар моториканың бір түрі. Алайда, басқа моторикадан айырмашылығы, графикалық дағдылардың ерекшелігі - олар психикалық дағдыларға қызмет етеді (оқу, санау, орфография) және олармен бір мезгілде қалыптасады. Демек, графикалық жазу дағдыларын табысты меңгеру оқу мен сауатты жазу дағдыларын меңгеруге байланысты. Оқушының мектепке қабылданған алғашқы күндерінен бастап  мұғалімдер оған оқу мен жазудың алғашқы дағдыларын үйрете бастайды, онсыз әрі қарай оқыту мен білім алу  әсте мүмкін емес . Оқу мен жазу бір -бірімен тығыз байланысты, бірақ бұл дағдылардың әрқайсысының өзіндік ерекшеліктері бар. Хаттың ерекшелігі оның екі жағы - графикалық және емле болуында. Бала тек сауатты және таза жазуды үйренуі керек. Балаларды каллиграфиялық жазуға үйретуде осы ерекшеліктер мен қиындықтардың болуы мен таңдаған мәселені ерекше маңызды етеді. Балаларды каллиграфиялық жазуға үйрету мәселесінің өзектілігі, ең алдымен, біз ғылыми-техникалық прогресс дәуірінде өмір сүріп жатқандығымызға байланысты және ақпараттың жылдам ағымы, сондықтан қазіргі заман адамға көп білім мен өзін-өзі тәрбиелеуді қажет етеді. Нәтижесінде тек оқуға ғана емес, сонымен қатар тез, әдемі жазуға қажеттілік туындайды, оның негізі дәл осы бастауыш мектепте қаланады. Мен өз басым белгілі қазақ  педагогтары, психологтары, әдістерінің жұмысын жиі оқып  отырамын. Сонымен қатар осы бағыттағы кітаптар мен ғылыми жобаларды қарауды жөн санаймын.  Жалпы -«Каллиграфия» термині ол әдемі жазу өнерін білдіреді, яғни. дұрыс (анық) және тұрақты қолжазбамен жаза білу. Нәтижесінде, менің жұмысымның объектісі - бастауыш мектеп жасындағы балалардың каллиграфиялық жағынан дұрыс жазуын қалыптастыру болып табылады. Демек, мақаламыздың тақырыбы - каллиграфиялық дағдыларды қалыптастыруда әдістемелік әдістер жүйесі және бастауыш оқушыларының қолжазбасының қалыптасуына әсер ететін жағдайларды анықтау. Бұл жерде балалардың психофизиологиялық ерекшеліктері ескеріліп, каллиграфиялық дағдыларды қалыптастырудың нақты құрылымдалған және әдістемелік негізделген әдістері мен жаттығулары қолданылса, каллиграфиялық қолжазба қалыптасады деген гипотезаға негізделген. Мақсат гипотезадан туындайды. Мақсаты - каллиграфиялық дағдылардың қалыптасуына негіз болатын ең тиімді әдіснамалық әдістерді жүйелеу және негіздеу. Жазу - ауызша сөйлеу элементтеріне сәйкес графикалық белгілерді салу арқылы оның элементтері қағазға бекітілетін сөйлеудің ерекше түрі. Каллиграфиялық тұрғыдан дұрыс жазу - бұл оқушылардың оқу процесінде қалыптасатын және дәлдікке, шоғырлануға, кез келген жұмысты орындауға ыждағаттылықпен қарауға, сонымен қатар мектеп оқушыларына эмоционалды -эстетикалық тәрбие беруге ықпал ететін күрделі дағдылардың бірі. Бастауыш мектепте қазақ тілін оқытудың негізгі міндеттерінің бірі - бала мектепке келген сәттен бастап оқушылардың каллиграфиялық дағдыларын қалыптастыру. Каллиграфиялық шеберлік - бұл элементтердің, әріптердің және әріптердің байланысының биіктігін, енін, көлбеу бұрышын бұзбай, дұрыс, тұрақты қолжазбамен жаза білу. Қазіргі уақытта бірінші сыныпқа баратын балалардың едәуір бөлігі жазуға дайын емес. Әдетте, бастауыш мектеп оқушыларының графикалық тапсырмаларды орындауда тәжірибесі аз, қол қозғалысын үйлестіру жетілмеген, көру - қозғалыс үйлестіру, кеңістікті қабылдау мен көру жады төмен. Оқушылардың көпшілігі қалам мен қарындашты дұрыс ұстамайды, дұрыс отыруды білмейді, дәптерді қалай қою керектігін білмейді. Мұның бәрі каллиграфиялық жазу дағдыларының қалыптасуын қиындатады және бірінші сынып оқушыларының оқу процесінде көптеген мәселелер туғызады. Қазіргі уақытта, бастауыш жалпы білім берудің Федералдық мемлекеттік білім беру стандартының (бұдан әрі - FSES NOE) негізгі білім беру бағдарламасын игеру нәтижелеріне сәйкес қазіргі қоғам сыни, белсенді және қызығушылықпен ойлауға қабілетті жан -жақты дамыған тұлғаны қажет етеді. әлемді тану, қабылданған шешімдерді мұқият қарастыру әрекеттерді нақты жоспарлау, әр түрлі ақпаратпен жұмыс жасау, талдау, пікірталас, қорыту, өз бетінше шешім қабылдау, құрамы мен профилі бойынша әр түрлі топтарда тиімді ынтымақтастық. Баланы жазуға қалай дұрыс дайындау керектігін, неге баса назар аудару керектігін, нені асықпау керектігін түсіну үшін жазу процесі қандай екенін, жазу дағдысының қалай қалыптасатынын және оқушы қандай дағдыларға ие болуы керектігін елестету қажет. Оқудан айырмашылығы, жазудың психофизиологиялық механизмі тек есту - артикуляциялық және визуалды - қозғалтқыштан ғана емес, сонымен қатар қол қозғалысының компоненттерінен тұрады және келесі әрекеттер тізбегі болып табылады: естіген сөздер мен сөйлемдерді түсіну (мұғалім айтады) (бала міндетті түрде айтылған нәрсені түсінуі керек дыбыстық талдау үшін естілген фразаны (сөйлемді) қайталап айту (дауыстап немесе өзіне). Сөйлемдегі сөздерді ерекшелеп, олардың арасында байланыс орнату арқылы бала бұл сөйлемнің құрылысына талдау жасайды және оны еске түсіреді; сөз бен сөйлемнің дыбыстық түрін графикалық және тікелей қозғалысқа аудару. Естілген және мағыналы сөйлемді жаңғырта отырып, студент күрделі аналитикалық және синтетикалық әрекетті орындайды. Жазылған сөз буынға, буынға - дыбысқа - әріпке бөлінеді, олар жазу барысында қол қозғалысының белгілі бір кешендерімен байланысты. Қорытындылай келе мектепке баратын балаларға жазу - бұл өте күрделі процесс, ол үздіксіз, қарқынды бақылауды қажет етеді. Кіші жастағы оқушыларды жазуға үйрету процесінде каллиграфиялық дағдылардың қалыптасуына ықпал ететін әр түрлі әдістемелік әдістер мен жаттығулардың маңызы зор. Бұл әдістерді енгізу мен тиімділігі мұғалімнің біліміне, оның шеберлігіне және оқушылардың әрқайсысына жеке көзқарастың болуына байланысты. Мұның бәрі елеулі уақытты, біраз күш -жігерді, жазудың барлық қыр -сырын білуді, сонымен қатар оқушыдан шыдамдылық пен табандылықты қажет етеді.