Оқушылардың функуионалдық сауаттылығын арттыру жолдары

Күні:  27.12.2021ж.

Мұғалімнің аты-жөні:Букетова Ж

Сынып: 9 «Ә»

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Семинардың тақырыбы: Оқушылардың функционалдық сауаттылығын арттыру жолдары

Семинардың мақсаттары:

Оқушыларды оқу сауаттылығы арқылы жазба мәтіндерді түсінуге және қолдана білуге дағдыландыру. Қоғамдағы түрлі мәселерді баяндай отырып, жан-жақты ақпарат беру. Мәтіндегі ойды дұрыс айқындауға үйрету.Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауы арқылы теориялық ойлауын, сөйлеу тілін дамыту. Логикалық ойлау қабілеттерін жетілдіру.

Тілдік мақсат

Тілдік мақсаттарды, лексика мен тіркес мысалдарын қоса анықтаңыз 

Пәнге тән лексика мен терминология: мәтін, мәтіннің түрлері, сипаттау, пайымдау, баяндау, оқу сауаттылығы, тест 

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер:мәтінмен жұмыс, оқу сауаттылығы,алмасу оқушысы, телефон кодтары

Бағалау  критерийлері

1. Оқушылардың өз бетімен жұмыс жасауы арқылы теориялық ойлауы, сөйлеу тілін дамытады;
2. Логикалық ойлау қабілеттері артады;
3.  Мәтіндегі ойды дұрыс айқындауға үйренеді;
4. Жаңа форматтағы  оқу сауаттылығын меңгереді;
5.  Білім сапасы артады.

Құндылықтар-ды дарыту

Ұлттық сана-сезімі оянған, рухани ойлау дәрежесі биік, мәдениетті, парасатты, ар – ожданы мол, еңбекқор, іскер, бойында басқа да ұлттық қасиеттер қалыптасқан адамды тәрбиелеу.

Пәнаралық байланыстар

Математикалық сауаттылық, биология, әдебиет, қазақ тілі

АКТ қолдану дағдылары

Интербелсенді тақта, үлестірмелі қағаздар, тесттер, тапсырмалар

Бастапқы білім

Мәтін, оның түрлері

Сабақтың барысы: 

Сабақ кезеңдері, бөлінген уақыт

Жоспарланған жаттығулар  

Басталуы 

Ұйымдастыру кезеңі

Психологиялық дайындық

Күндей жадырап,                              Айдай арайлап,                         Жұлдыздай жарқырап,                     Судай таза, мөлдір көңілмен, Бүгінгі сабағымызды бастаймыз! 

(Сыныпты мәтін түрлері арқылы 3 топқа біріктіріп аламын және топ басшысын өздері сайлап алады. 

Теориялық

Ой бөлісу:

Мәтін дегеніміз не? (Өзара мағыналық байланысты айтылатын екі не одан көп сөйлем құралған автордың ой-пікірі)

Мәтін құрамындағы сөйлемдердің орнын ауыстырып айтуға бола ма? (Жоқ. Себебі, мәтіннің құрамындағы сөйлемдердің өз орны болады)

Топтық жұмыс.

Мәтіннің қандай түрлері бар? (Баяндау, сипаттау, пайымдау)

Баяндау, пайымдау, сипаттау мәтіндеріне қандай сұрақтар қойылады?

Баяндау– не істеді?

Пайымдау – неліктен?

Сипаттау – қандай?

Ортасы 

Топтық жұмыс 

10 минут

 Методикалық 

Мәтінмен жұмыс жүргізу түрлері

Оқу сауаттылығын меңгеру мақсатында саяхатқа шығамыз. 

Тапсырма №1. Мәтінді 3 топқа таратып беремін. 

Тапсырма №1 

1-топ. Мәтінді оқып, FILA кестесін толтыру.

                                    Бір қорап тоқаш

           Бойжеткен орталық  бекетте поезд күтіп отырды. Ол уақытты өткізу үшін кітап сатып алмақ болды.     Кітаппен бірге ол бір қорап тоқаш сатып алды.  Содан соң ол күту залынан  тыныш отырып, кітап оқуға болатын бос  орын тауып алды. 

          Тоқаш қорабы бойжеткен мен газет оқып отырған ер адамның арасындағы орындықта болатын. Ол бір тоқашты алған кезде, ер адам да біреуін алды. Ол таңқалғанымен, ешнәрсе айтпады және одан әрі оқи берді. Ол ішінен «Сене алар емеспін! Егер мен батылдау болғанда, міндетті түрде бірдеңе дер едім» деп ойлады. 

          Ол әрбір тоқашты алған сайын, ер адам да тура солай істеді. Қорапта бір тоқаш қалғанға дейін солай бола берді. Бойжеткен ер адамның не істейтінін көру үшін күте тұрмақ болып шешті. Ал ол соңғы тоқашты алып, оны екіге бөліп, оған жартысын берді. Таңқалған  ол кітапты сөмкесіне лақтырып салып, орнынан тұра жүгірді. Ол сабырға келу үшін залдың екінші шетіне барып отырды.  Ашуы тарқаған соң, ол кітабын алуға сөмкесін ашты. Тек сонда ғана, ол өзінің қорабы ашылмаған тоқашы сөмкесінде жатқанын көрді.

 1-сұрақ:

Әңгіменің басында қыз бала не істеді?

А) Ол вокзалда пойыз күтіп отырды

В) Ол вокзалды тастап шығып кеткісі келді

С) Ол вокзалда ер адаммен сөйлесті

Д) Вокзалдан газет сатып алды

2-сұрақ: 

Әңгіменің ортасында қыз: «Сене алар емеспін!» деп ойлады. Қыз бала неге сене алмайды?

3-сұрақ:

      Көз алдыңызға елестетіңізші, әңгімеде сөз болған қыз бен ер адам әңгіме аяқталғаннан кейін бірнеше минуттан кейін кездескен болса, қыз бала ер адамға не айтар еді?

2-топ. Мәтінді оқып, «ПОПС формуласы» арқылы сөйлемдерді аяқтау.

ПОПС формуласы

«Менің ойымша, бұл...»

«Себебі, мен оны былай түсіндірер едім...»

«Оны мен мына мысалдармен дәлелдей аламын...»

«Осыған байланысты мен мынадай қорытынды шешімге келдім...»

3- топ. Мәтінді оқып, «Төрт сөйлем» тәсілі арқылы сөйлемдерді аяқтау.

Пікір:

Дәлел:

Мысал:

Қорытынды:

Тапсырма №2. АРАЛАР

Шірне жинау

Аралар өмір сүру үшін бал жасайды. Олар үшін бұл басты тамақ. Егер омартада 60,000-ға жуық ара болса, олардың үштен бір бөлігі шірне жинайды, ал қалған омартадағы аралар бал жасайды. Аралардың шағын мөлшері жинаушы немесе іздеуші ретінде жұмыс жасайды. Олар шірненің көзін іздейді, одан кейін омартасына қайтып, ол туралы басқа араларға айтады.

Жинаушылар би арқылы басқа араларға шірненің көзі орналасқан жер туралы білуге көмектеседі, сол би арқылы аралар ұшып өтетін бағыт пен қашықтықты түсінеді. Осы би кезінде аралар, суретте көрсетілгендей, 

Суретте бал ұясының тік жағында омартаның ішіндегі аралардың биі көрсетілген. Егер суреттің ортаңғы бөлігі жоғары қарай нұсқаса, онда бұл аралар күн жаққа қарай ұшса, тамағын таба алады дегенді білдіреді. Егер суреттің ортаңғы бөлігі оң жақты нұсқаса, онда тамақ күннен оңға қарай орналасқан дегенді білдіреді.

Аралар іштерімен қозғалатын уақыттың ұзақтығы тамақтың омартадан бастап орналасқан қашықтықты көрсетеді. Егер тамақ жақын жерде болмаса, онда ара гүлдің ішін біраз уақыт қозғайды.

Бал жасау

Аралар омартаға шірнемен ұшып келгенде, олар оны омартадағы араларға береді. Омартадағы аралар шірнені омартаның жылы және құрғақ ауасының әсеріне ұшыратып, төменгі жақтарымен жылжытады. Жиналған шірненің құрамында 80% сумен араласқан минералдар мен қант болады. 10-20 минуттан кейін, артық су буға айналып кеткен кезде, омартадағы аралар шірнені бал ұясының ұяшығына қояды, онда булану үдерісі жалғасады. Үш күннен кейін ұяшықтағы балдың құрамында шамамен 20% су болады. Бұл уақытта аралар ұяшықтарын балауыздан жасалған қақпақтармен жауып қояды.

Әдетте, аралар шірнені бір типті гүлдерден және бір жерден жинайды. Шірненің негізгі қайнар көздері жеміс ағаштары, беде және гүлденген ағаштар болып табылады.

Төмендегі сұрақтарға жауап беру үшін «Шірне жинау» және «Бал жинау» мәтіндеріндегі ақпараттарды пайдаланыңыздар.

Сұрақ: АРАЛАР

Аралар биі не үшін қажет?

• A.      Балдың табысты дайындалғанын атап өту үшін.
• B.      Жинаушылар тапқан өсімдіктің түрін көрсету үшін.

         С.Жинаушылар тапқан тамақтың қайда екенін көрсету үшін

Сұрақ: АРАЛАР

Шірненің негізгі үш көзін жазыңыз.

1.                                                                                                                                                              

2.                                                                                                                                                              

               3.-------------------------------------------------------------------

Сұрақ: АРАЛАР

   Шірне мен балдың арасындағы негізгі айырмашылық қандай?

• A.      Заттың құрамындағы судың мөлшері
• B.      Заттағы қанттың минералдарға қатысы
• C.      Зат алынатын өсімдіктің түрі
• D.      Затты өңдейтін аралардың түрі

Сұрақ: АРАЛАР

 Аралар  би арқылы тамақтың омартадан қаншалықты ұзақ  жерде  орналасқанын көрсеткісі келеді ме?

Тапсырма №3. Оқушылардың логикалық ойлау қабілеттерін дамытуға арналған тапсырмалар.

1-топ. Берілген мәліметтерді пайдалана отырып, сұрақтарға жауап беріңдер.

Түркия аудандарының кодтары (сыртқы байланыс желісіне шығу қажет)

Кейбір халықаралық кодтар (сыртқы байланыс жолына шығу қажет)

Телефонды қалай пайдалану керек?

    Қонақ үйде болғанда, нөмірден нөмірге телефон соғу үшін бөлменің нөмірін, егер ол төрт нөмірден тұрса, тікелей теріңіз. Егер бөлменің нөмірі үш цифрдан тұрса, басында «0»-ді содан кейін бөлменің нөмірін теріңіз.

    Қонақ үйден тыс нөмірге байланыс жасау үшін (сыртқы байланыс жолы)

«8»-ді теріңіз.

    Түркияның ішінде қалааралық телефон соғу үшін жергілікті кодты және абоненттің нөмірін теріңіз.

    Түркиядан басқа елге халықаралық телефон соғу үшін ең алдымен «07»-ні теріңіздер де, халықаралық байланыс желісімен байланыстың сигналы – ұзақ гудок болғанша 1 секунд күтіңдер.содан кейін телефон соғып отырған елдің халықаралық кодын ары қарай ондағы қаланың кодын (бірінші «0»-сіз) және ақырында абоненттің нөмірін теріңдер.

    Түркияның кез келген ауданы бойынша ақпарат алу үшін «0»- ді, содан соң қажет ауданның жергілікті кодын теріңіз.

Болат пен Қайрат Түркияда демалуда. Олар Стамбулда бір апта болып, сонан кейін Болаттың апасының хал-жайын білу үшін Сакарияға баруды жоспарлады.

        Осының алдындағы екі бетте және осы беттің төменгі жағында Болат «Стамбулдың халықаралық отелі» қонақ үйіндегі телефонның жанынан тауып алған мәлімет берілген. Осы мәліметті келесі беттердегі сұрақтарға жауап беру үшін пайдаланыңдар.

     1- сұрақ: ТЕЛЕФОН

     Болат сөмкеден бар заттарын шығарып болған соң, Қайрат онымен тамақтануға баруға дайын екеніне көз жеткізу үшін, оған телефон соқты. Қайрат 328-ші нөмірде орналасты.Болат қандай нөмірді теруі керек еді?

..........................................................

     2-сұрақ: ТЕЛЕФОН

Түстен кейін Болат пен Қайрат Стамбулдан Сакарияға дейінгі пойыздар жөнінде білмекші болды.Оларға қай нөмір бойынша телефон соғу керек еді?

..........................................................

     3-сұрақ: ТЕЛЕФОН

       Болаттың дос қызы да саяхатта. Болат Түркиядан кеткеннен кейін онымен Польшада кездесуді жоспарлады. Міне, Болаттың одан алған хатының соңы.

        Мен сені қатты сағындым!! Ақыры Польшаға да жеттім ғой. Маған мына телефон бойынша: 22 494533 бейсенбіде, айдың 24-і күні сағат 8-де (сенің уақытың бойынша) телефон соқшы.Өте-өте-ӨТЕ жақсы көремін.

                                                                                           Сәлима.

Болат Стамбулдағы өзінің қонақ үйдегі нөмірінен телефон соғуға дайындалды. Сәлимамен сөйлесу үшін Болат қандай нөмірді теруі керек?

..........................................................

Аяқталуы

Жеке жұмыс

Кері байланыс 

Рефлексия

                              Кері  байланыс  парағы: 

Рефлексия «Баспалдақ» рефлексиясы