« Қазақтың қаны бір, жаны бір жол басшысы-мұғалім.
Еліміздің аз ғана жылдық ояну дәуіріне баға беру үшін
алты алаштың баласы бас қосса, қадірлі орын-мұғалімдердікі»,-
деген қазақтың кемеңгер ақыны...
Мағжан Жұмабаев
Дүниедегі мамандық атаулының төресі-ұстаздық. Ғылым иесі ғалым да, ел қорғаған батыр да, тілінен бал тамған ақын да ұстаздан білім алған. Намуна ауылында осы ұстаздық жолда ұзақ еңбек етіп, өзінің санаулы ғұмырында сапалы шәкірт тәрбиелеумен айналысқан Тағай Қарынбаевты еске алу.
Ұстаз болу-жүректің батырлығы, Ұстаз болу-сезімнің ақындығы, Ұстаз болу-мінездің күн шуағы , Азбайтұғын адамның алтындығы. Тағай Қарынбаев ұстаз бір сөзінде былай дейді. Ұстаз... жаратылысынан өзіне айтылғанның бәріне жете түсінген, көрген, естіген және аңғарған нәрселердің бәрін жадында жақсы сақтайтын, ешнәрсені ұмытпайтын... алғыр да аңғарымпаз ақыл иесі..., мейлінше шешен өнер- білімге құштар, аса қанағатшыл жаны асқақ және ар-намысын ардақтайтын, жақындарына да, жат адамдарына да әділ..., жұрттың бәріне... жақсылық пен ізгілік көрсетіп... қорқыныш пен жасқану дегенді білмейтін батыл, ержүрек болуы керек. Ұстаз деген ұлағатты атауды естігенде, күні бүгінге дейін өзімді шәкірттей сезінемін. Іске деген сүйіспеншілігі бар мұғалім жақсы мұғалім болады. Егер мұғалім шәкіртін әкесіндей, шешесіндей сүйетін болса, ол барлық кітаптарды оқыған, бірақ іске де, шәкірттеріне де сүйіспеншілігі жоқ мұғалімнен тәуір болмақ. Егер мұғалім өз бойында іс пен шәкірттеріне деген сүйіспеншілікті біріктірген болса, ол-кемел ұстаз. Тағай Қарынбаев ұстаз білікті әрі білімді. Оқушыларға да қамқор жан еді. Ол мұғалімдіктен бастап директордың орынбасары қызметіне дейін көтерілді. Қайда жүрсе де ақ, пейіл таза адам болды. Тағай Қарынбаев 1928 жылы Ташкент облысы Сырдария ауданының Намуна ауылында дүниеге келді. Ауылдағы мектепке барып, оқып, бітірген соң, 1946 жылы Низами атындағы Ташкент мемлекттік педагогикалық институтының қазақ тілі және әдебиет факультетіне оқуға түсіп, оны 1950 жылы бітіріп шығады. 1946 жылдан бастап Маленков Свердлов және Намуна ауылының мектептерінде қазақ тілі әдебиеті мұғалімдігінен бастап, мектеп директорының орынбасар қызметіне дейін көтеріліп, 40 жылдан астам 1990 жылға дейін мұғалімдік қызметте табысты еңбек етіп, бүгінде ел ішінде түрлі салада еңбек етіп жүрген шәкірттер тәрбиеледі. Оның рухани жан дүниесі таза, адамға деген мейірімі мол жан еді дейді замандастары. Мен барлық ұстаздарға былай ғибрат етемін: балалардағы білімге деген талап , ынта, құштарлық отын сөндіріп алмаңдар. Еңбек қуанышы еңбекқор адамның мақтаныш сезімін осы оттың тұтанар бірден-бір көзі.
Отбасы және ұрпақтары жайлы
Тағай Қарынбаев ұстаздың жұбайы Қарынбаева Мырзагүл Қалбекқызы(руы қаракөсе-кәлпе) екеуі Мұса, Мұстапа, Жүсіп, Жүніс атты ұлдары мен Қалия, Зухра атты қыздарын тәрбиелеп өсірді.
Жеті атасы туралы
Тағай
Қарынбай
Қалдар
Жарбол
Даубай
Қуандық
Қойбағар
Марапаттары
1.1990 жылы шәкірттеріне білім беріп,бойына жақсы қасиеттерді дарытқаны үшін Алғыс Хат берілді.
1945-2013 жылы «Тұл Ардагері» атағына ие болады.
Ұстаз туралы естеліктер
Мұғалімнің бүкіл мақтанышы шәкірттерінде,
Өзі шашқан ұрпақтарының өсіп-өнуінде.
Д. И. Менделеев.
«Ұстаз»- ұлағатты салиқалы тағлымды ақпараттарды зерттеуші болса, «шәкірт»-шеберлігі әлсіз күнделікті ізденуді растайтын тұлға деп қарастырамыз. Шәкірттердің ең сенімді ұстазы, сыр жасырмай ашық айтатын адамы мұғалім деп Ғ. Мүсірепов айтқандай бір-бірімен тығыз байланысатын егіз ұғымның бір арнамен тоғысатыны баршаға белгілі. Ұстаздық пен шәкірттік адам баласы арақатынасының ең бір абзал әрі мағаналы да мәнді түрі. Шәкірт үшін ең жоғарғы адамгершіліктің үлгісі ол- ұстаз. Сондықтан Тағай ұстаздың шәкірттері туралы да, ой қозғаудың реті келіп тұр. Жақсының жақсылығын айту, ұстаздың ұстаздығын айту шәкірттердің міндеті деп білемін. Ұлы Абай атамыз айтқандай, өлмейтұғын артында сөз қалдырған, артында өлмейтін, өшпейтін із қалдырған Тағай ұстаз болды. Жақсының аты өлмейді деген ақиқат. Мен өз басым, ел жұрт Тағай ұстаздың елге жасаған ісіне, тірлігіне қатты риза болса керек деп ойлаймын. Тағай ұстаз- мектептің жүрегі еді. Біздерге сабақ өткенде, қазір сендер жассыңдар, әле талай асулардан өтесіңдер, қазіргі оқуларың тасқа жазғанмен бірдей, егде тартқанда оқыған оқуларың-мұзға жазғанмен бірдей дейтін. Тағай ұстаз қартайған шағынша ұстаздық етті. Елімізге, жұртымызға, ағайын-туысқа, барлық жандарға, тек өзінің ақыл кеңесін беріп өткен жан.Барлық жақсы ізгіліктер білімнен басталады дейтін, әрқашанда. Тағай ұстаз әдебиет сабағынан сабақ өткенде, Ұлы Абайдың айтқан сөздерін, жиі қайталап айтатын. Миларыңа құйып, алыңдар деп айтып отыратын еді. Айтқан сөздерінің бірін келтірейін. Болмасаң да ұқсап бақ, Бір ғалымды көрсеңіз Ондай болмақ қайда деп, Айтпа ғалым сүйсеңіз. Сізге ғылым кім берер, Жанбай жатып сөнсеңіз? –деп Абай атамыздың «Болмасаң да ұқсап бақ» деген сөзінен асқан ақыл-кеңес барма сендерге, тек еріншек жалқау болмаңдар дейтін. Ал енді Тағай ұстаз туралы Аулан, Қошқар ағайлардың айтуынша, мектептерде ұстаздар жетіспегендіктен Тағай ұстаз 13-14 жасынан ұстаздық еткен дейді. Тағай ұстаздың мектепте алғашқы оқытқан шәкірттерінің бір-нешеуін атап кетуді жөн көрдім: 1). Қошқар ағай 1936 жылы туылған 40-жылға жуық «Намуна» ауылымызда бастауыштан сабақ берді . Қазіргі таңда 85-жаста ауыл ақсақалы ағамыз. Тағай ұстаздың қолында оқып, әрі шәкірті болған. Өзбекстаннан , Қазақстанға бір аудандағы қазақ ағайындарды жаппай көшіріп, әкелген Ибадулла Қалыбеков пен оның інілерін Тағай ұстаз және Қошқар ағайдан сабақ алады. 2). Қалыбековтердің әкесі Қалыбеков Жантөреқажы ағамызды да Тағай ұстаз оқытқан. Жантөреқажы ағамыз 1939 жылы дүниеге келген. Тағай ұстаздың қолында оқыған шәкірті, математика мамандығы бойынша қызмет атқарған. Жантөреқажы директорлық қызметке дейін көтеріліп, Ауыл комитетінің төрағасы, ауыл ақсақалы болды. Қажылыққа барып келген. 3). Оспанов Аулан ағамыз 1936 жылы туылған Тағай ұстаздың шәкірті. Аулан ағай бізге тарихтан сабақ беретін еді. Бірде сол кісінің 81-жасындағы бір сөзіні келтірейін. Жас келді 81-ге жылым мешін, Өлімнің кім біледі ерте кешін. Дүниеге келу сүндет, кету міндет, Тыңдаса жақсылардың айтқан сөзін-деп зейнеткерлікте айтқан сөзі Тағай ұстаз туралы, Тағай ағай деп бастайды сөзін. Ол кісі нағыз ұстаз еді, өзі өте жас ұстаз болсада біздерді өмірге баулыды. Күннің суықты боранды, күндерінде оқудан қалмай, жердің батпақты лайына қарамай, сабаққа асығып келетін едік. Тағай ұстаз сабақты қызықты етіп , өткен кезде біздердің оқуға деген құштарлығымыз артатын еді. Қысқасы біздерге дара жолды көрсеткен ұстаз еді. 4) Жолдыбеков Бахтияр-1958 жылы туылған Тағай ұстаздың шәкірті, мамандығы экономист және АШӨ ұйымдастырушы мамандығын алып, шығады. Аудан агроөнеркәсіп бірлестігінде аға экономист қызметін атқарады. Кейіннен Ревизор болады. 1992-2004 жылдары Өзбекстанда Қаржы министрлігі бойынша, Сырдария облысында инспектор болып жұмыс жасайды.
Тағай ұстаздың оқытқан шәкірттері қазіргі таңда Асар мөлтек ауданында беделді қызметтер атқаруда. Соның ішінде Қалыбеков Ибадулла, Қалыбекова Қаламқас, Қалыбекова Гулчехра.
Қалыбеков Ибадулла-1969-1979 жылдары Намуна ауылындағы Н. К. Крупская атындағы № 46-шы мектепте оқып,10 сыныпты бітіреді. 1979-1984 жылдары Ташкент ауыл шаруашылығы институтында оқып, экономист-бухгалтер мамандығын алып шығады. Қазіргі таңда 2008-2009 жылдары «Самұрық-Қазына» ұлттық әл-ауқат қорының атқарушы директоры қызметін атқарады. 2009 жылдан бастап, «Корпорация» «Ақ ордасы» ЖШС Астана, Шымкент қалаларында директорлар Кеңесінің төрағасы болып, жұмыс жасайды. Тағай ұстаз өз білгенін аямай, қиын сәттерде мойымай, шәкірттерінің әр жетістігіне қуанып, «басқан қадамы нық болсын» деп тілеуімізді тілейтін. Ұстаздың мейірімді жүзін, нұрлы сөзін алғаш естіген күні әрбір оқушының есінде мәңгілікке сақталып қалған. Осындай сезімнің әсері ме, кейде мұғаліміміздің алдынан жүгіріп шығып, сөмкесін ұстау үшін де таласып қалатынбыз. Ал кейде ол біздің жазған жазуымызға, сауатты оқығанымызды мақтап, жылы пікірін білдіріп, маңдайымыздан сипағанда, қуаныштан төбеміз көкке жетіп, қалушы еді. Ия, ұстазымыз туралы есімізде сақталған естелік жүрегімізге әрдайым жылу ұялатады. Тағай ұстаз еңбекқор, ақылды, білімді, мейірімді жан еді. Өмірде шәкірт барда-ұстаз бар. Ұстаз-таусылмайтын, айтыла да, жырлана да беретін тақырып. Сол кезде Тағай ұстаз шәкірттерінің арманына арман қосып, қанатымызды қатайтып, келешегімізге жол көрсетіп, мейірімі мен шынайы ұстаздық махаббатын, білгірлігі мен білімін танытқан ерекше ұстаз. Сізге мың алғыс! Қалыбекова Қаламқас- үлгілі шәкірттерінің бірі Абай атындағы № 90 Дарынды балаларға арналған мамандандырылған мектеп-гимназиясының қазақ тілі мен әдебиет пәні бойынша қызмет атқарады. Табиғаттың ең бір үлкен сыйы-ұстаздың шәкірт жүрегінде мәңгі ойып орын алып қалуы. Тағай ұстаз ақылды,адал, мейірімді кісі болған. Өз жұмысына жауапкершілік пен қарайтын жан болған. Тағай ұстаз шәкірттерінің жүрегінде есте қалатындай етіп, із қалдырды. Тағай ұстазға мың алғыс!
Қалыбекова Гулчехра- қазіргі таңда «Асар» мөлтек ауданында «Ер Тарғын» бөбекжай балабақшасында меңгеруші болып жұмыс атқарады. Мен Тағай ұстазды қатты құрметтейтін едім, ол кісі өзінің жұмыстарына өте пысық, жылдам жұмыс жасайтын еді. Жұмыста әріптестерімен шәкірттерін еш қашан ренжітпеген. Ұстаздың айтқан әңгімелері есімде қалған екен. Еш уақытта өтірік айтпаңдар және өз жұмыстарыңа адал қызмет атқарыңдар деп үнемі есімізге салып, отырады. Мен Тағай ұстазға және барлық ұстаздарға алғыс айтқым келеді. Айта берсем «Намуна» ауылынан шыққан Тағай ұстаздың шәкірттері сан-санақсыз.
Ұстаз-ұлағатты есім. Шәкірттерін білім нәрімен сусындатып, тәлім-тәрбие беру, жақсы қасиеттерді бойына дарытып, адамгершілік рухта бағыт-бағдар беруде ұстаздың еңбегі зор. Сондықтан да ол әрдайым қасиетті тұлға ретінде ерекшеленеді. Ұлы ғұламалардың да ұстазы блған. Абыройлы міндетті ақаусыз атқарған ұстаздарды халқымыз қашанда ерекше құрмет тұтқан. «Ұстаздық еткен жалықпас, Үйретуден балаға» деп, хәкім Абай айтпақшы, Тағай Қарынбаев өмірінің соңғы сәттеріне дейін, бір сәтке өзінің мамандығынан, Тәңір дарытқан ұстаздық болмысынан ажыраған емес. Ұстаз болып қалыптасуы Намуна ауылында басталған. Өскелең ұрпақтың санасында ұлттық әдебиетпен өнердің қалыптасуына, өзінің әдістемелік жолы мен қолтаңбасы байқалуына ұлтжанды жүрегі мен ерен еңбегі зор ықпал етті. Тәңірінің маңдайына жазған ең ұлы сыйы. Әсіресе шәкірттерді сөз құдіреті арқылы тәрбиелеп, өзінің бойындағы қасиеттерін сездіру, мәнерлеп оқуға, көркем сөйлеуге талпындыру- ұстаз алдындағы ұлы мұрат.Мұратына қағаз бен қалам арқылы емес, тәрбиелеген шәкірттерінің жеңістері мен жетістіктері арқылы жеткен ұстаздың еңбегі ұшан-теңіз. Тағай Қарынбаев: «Ағаш өсіп мәуелі бәйтерек болуы үшін тамырынан бастау алып, топырағы құнарлы, нөсермен сіңген нәрі мол болуы керек» дейді. Бала-тал, топырақ мектеп, жаңбырдың тамшы- нәрі –білім тәрізді.Ұстаз-осы үшеуінің ортасындағы дәнекер. Әріптестері былай дейді: «Өз ісіне берілген, ұйымдастырушылық қабілеті, адамгершілігі өте жоғары, әдебиетті өнерді сүйген адам Тағай Қарынбаев ұстаздай-ақ болар. Даусы қандай?! Жас сәбидей жүрегі, ақ көңілін айтсаңызшы?!». Расымен де Тағай Қарынбаев ұстазбен сырлассаңыз, бірде Абай болып көрініп, бірде Мұқтардай өріліп, бірде Мағжандай төгіліп тұрады.Тұла бойындағы қуаты мен әлемі әдебиетке айналып, сүйегіне ұстаздық қасиеті сіңіп кеткен саф болмысты нағыз ұстаз болған. Ерге жүк, елге сын болған заманда, нәзік жүрегімен ұстаз деген ұлы есімді арқалаған жанның ең жоғарғы алғыс пен марапатқа, мойындауға лайық екені рас.
Төгіліп көмекейден шыққан сөзі, Абай да өзі, Мағжан мен Мұқтар да өзі. Ұстазы өлеңді пір тұтқан кезі- Алаштың ұлы Абайды ұққан кезі! Сөзінен тарих, дәстүр, ғұрып көктей, Білімнің аспанына Ұлықбектей Жол салған, Алашымның болашағы- Ұстаздың қолында тұр құрып кетпей! Соны ойлап күйген Абай, күйген Қасым, Қазақтың әр баласын, сүйген жасын, Күліштей ұстаздардың алдына кеп, Халық пен патшалар да иген басын. Ұстаз! Осынау қастерлі де қасиетті атқа лайық мамандар көп болса, Қазақ елінің болашағы жарқын. Тек ұлтым деген ұстаздар ғана «қараңғы қазақ көгіне, өрмелеп шығып күн болып» (С Торайғыров), қазақ баласының санасына білім мен тәрбиенің нәрін құйса ғана келешегіміз кемел. Сөзімді қорытындылай келе,ұстаздар қауымына алғысым шексіз: Үлкен істің басына, Түрткі болған Қасым ағайға Рахметімді айтамын, Жалпы «Намуна» атынан. Қолдаушы болып қолдаған, Ұстаздарын жинаған, Өтіп кеткен өмірден, Ұстаздардың барлығын, Өмірбаянын Қасым ағайға, Фарида апай бас болып, Ұлағатты ұстаздар, Үлесін қосқан бәрі де, Рахметімді айтамын. Ұстаздардың бәріне! « Намуна» ауыл атынан.
Ұстаздың қарапайымдылығы мен ұқыптылығы, өз ісіне деген ерекше жан дүниесімен ерекшеленеді. Қарынбаев Тағай ұстаздың өзінің білімділігі мен адал жан екендігін және өзінің қызметіне деген адалдығы жайлы мәліметтердің барлығын «Асар» мөлтек ауданының тұрғыны ауыл биі Ильясов Жәнәділ және немере баласы Қарынбаев Толқыннан алдым.
