Бастауыш мектеп-оқушы тұлғасы мен санасының дамуы қуатты жүретін, ерекше құнды қайталанбас кезең. Сондықтан бастауыш білім - үздіксіз білім берудің алғашқы басқышы, қиын да жауапты жұмыс.
Бастауыш мектеп балаға білім ғана беріп қоймай, оны жалпы дамыту, яғни сөйлеу, оқу,қоршаған орта жөнінде дұрыс көзқарас қалыптастыру, жағдайларды объективті түрде бақылап, талдау жасауға үйрету, ойын дұрыс айтуға, салыстыра білуге, дәлелдеуге, сөйлеу мәдениетіне үйретеді. Оқушыларға білім жүйесін терең әрі тиянақты беру үшін оқыту әдісін жетілдіру-әр ұстаздың жеке міндеті. Оқушылардың сабақтағы қызығушылығы мен белсенділігін қалыптастырудың жолдары сан алуан.Біздің міндетіміз – оқушыларға білім беруде жаңа технологиялар мен жаңаша оқыту әдістерін тиімді қолдану, білім сапасын көтеру, жан-жақты дамыту.
Бастауыш сыныптағы оқу дағдысы білім берудегі маңызды көрсеткіш болып саналады. Бастауыш сыныптан жоғарғы сыныпқа көшу басқа пәндік материалды «оқуды үйренуден» «үйрену үшін оқуға» ауысуды білдіреді. Бастауыш сыныпты меңгеру де оқушының кейінгі оқудағы табысының көрсеткіші болып табылады. Бастауыш сыныптағы оқу дағдысы оқушының академиялық мансабындағы маңызды көрсеткіш ретінде бағаланды. Елімізде соңғы жылдары бастауыш сынып оқушыларының нәтижелері бойынша жалпы оң нәтижелер көрсетілді.Оқушылар математика мен оқуда айтарлықтай жетістіктерге қол жеткізген және бұл жетістіктер жыл санап өсіп келе жатқанын байқауға болады. Мақсаты айқын және жақсы құрылған оқу бағдарламасының арқасында біз тамаша көрсеткіштерге қол жеткізіп отырмыз.Елімізде бұл көрсеткіш тек геометриялық прогрессияда өсу үшін бастауш сынып мұғалімдеріне үлкен міндет жүктелген.
Сыныпта мұғалімнің ең үлкен міндеті – үміт ұялату. Үміт сезімін оятып, болашаққа жоспар құрса, оқушылар мектепте жетістікке жету үшін мотивация таба алады және жақсы оқу перспективаларын жақсарту үшін жұмыс істей алады.Өзара түсіністік пен сыйластықты нығайту басты мәселе, ал оқушылармен шынайы болу өте маңызды тұс. Шынайы болу арқылы өзара түсіністікке келеді және ортада сыйластық пайда болады.Бастауыш сынып мұғалімдері балаларға қоғамның идеалды мүшесі болу үшін қажетті зияткерлік және әлеуметтік дағдыларды дамытуға көмектеседі.Біз бастауыш сынып мұғалімдерді сабақ жоспарлары мен ресурстарды құрамыз және оқушылармен қарым-қатынас орнатып, оқу ресурстарымызды ұйымдастыра отырып сыныпта жағымды оқу ортасын құру арқылы оқуды жеңілдетеміз.Біздің рөліміз - балалардың жасына, қабілетіне және бейімділігіне сәйкес оңтайлы дамуына мүмкіндік беретін тиісті дағдылар мен әлеуметтік қабілеттерді дамыту және тәрбиелеу.Балалардың түсініктерін тереңдетуге/өздерін дамытуға шабыттандырамыз. Бастауыш сынып мұғалімі ретінде біздің мақсатымыз - балаларды ынталандыру және олардың үйренуіне көмектесу үшін ресурстарды барынша пайдалану. Біз олардың бақылауларын жазып, жетістіктерін қорытындылай отырып, олардың әлеуметтік және коммуникативтік дағдыларын дамытатын қауіпсіз ортаны қамтамасыз етеміз. Бастауыш сыныпта балаларды ойын арқылы, жаттығу арқылы және тәжірибе арқылы үйренуге баса назар аударамыз.Мектептер отбасылық өмір мен қоғамдық саланың жақындығы арасындағы маңызды кеңістік болып табылады, мұнда балалар кеңірек әлеуметтік құрылымдар мен олардың ішіндегі орнын сезіне бастайды. Балалардың білім беру нәтижелеріне және оқушы мен мұғалімнің өзара әрекеттесуі, ұлтты , жынысы және әлеуметтік класы сияқты өлшемдердің балалардың мектептегі үлгеріміне әсеріне үнемі көңіл бөлінуде.Мектептер балалардың жеке және әлеуметтік дамуына мүмкіндік беретін кеңістік қана емес, сонымен қатар олар әлеуметтік құндылықтарды жеткізуге және қалаулы азаматтарды дамытуға елеулі инвестиция болып табылады.Мектеп жұмысы, мектеп ережелері, достық пен әлеуметтік өзара әрекеттестік балалардың орталық аспектілері болып табылады.Білімді үйрену және дамыту балалар үшін жалпы жағымды тәжірибе.Балалар мектептегі жетістіктері үшін сынға түсу, жарысу және марапаттау мүмкіндіктерін бағалайды.Дегенмен, мектептегі оқудың зерігу сезімін тудыратын және қатаң уақыт құрылымдары мен ережелерімен реттелетін және басқарылатын сезімін тудыратын аспектілері бар екенін білеміз. Соған қарамастан біз өз оқушыларымызды жігерлендіруге тырысамыз, көңілдерін аулап барынша сабақты қызықты әрі тиімді өткіземіз, себебі бастауыш сынып оқытушылары өте сезімтал әрі нәзік кішкентай жастағы балалар.Осылайша, таңқаларлық емес , балалардың оқуға деген құштарлығы мен құлшынысын арттырып отырмыз.Балалардың мектепке деген көзқарасы, олардың оқуға деген зейіні арту үшін біз тек сабақ беріп қана қоймай жан жақты ізденіп, дене шынықтырудан бастап әр түрлі өнер арқылы көңілдерін аулаймыз.
Мектеп балаларға достық қарым-қатынас орнату және басқару, әлеуметтік желілер құру және әлеуметтік дағдыларды дамыту мүмкіндіктерін ұсынады. Балалар мектептегі әлеуметтік қарым-қатынастарды жоғары бағалайды және бұл қарым-қатынастар олардың мектептегі уақытына деген оң көзқарастарының кілті болып табылады.Сол сияқты қамқорлыққа, өзара сыйластық пен сенімге негізделген оқушы мен мұғалімнің қарым-қатынасы оқудың жағымды ортасын ілгерілету үшін өте маңызды. Жеке өсу үшін қолайлы мектеп ортасын құрудағы оң қарым-қатынастардың маңыздылығы сыныптағы және ойын алаңындағы динамикадағы инклюзивті немесе эксклюзивті процестерді көрсетеді.Осылайша, мектеп балаларды әлеуметтік және тұлғалық даму процесінде, «болу» процесінде нақты орналастыратын кеңістік болып табылады .Дегенмен, бұл өте интерактивті, қарым-қатынас кеңістігі, онда балалар маңызды физикалық, сонымен қатар эмоционалды түрде олардың, құрдастарының және мектепте кездесетін ересектердің арасындағы күрделі өзара әрекеттестікке қатысады.Балалардың мектептегі тәжірибесі туралы көзқарастарын зерттеу олардың өздерін қамқорлық пен құрметке бөленетін ортада оқу және даму мүмкіндіктерін арттырады.Баланың армандаған мектебі – бұл «достық, еркіндік және көңіл көтеру» орны – бұл жерде балалар өздерін қызықтыратын аспектілерге әсер ете алатындай сезіне алады. Адамның мектепке қатыстылығын сезінуі олардың оқуға қатысу қабілетіне тікелей әсер етеді, сонымен қатар адам ретінде қалыптасуына және кейінгі өмірде білім берумен айналысуға дайын болуына әсер етеді. Балалардың мектепті оң және қолдау көрсететін орынға айналдыратыны туралы түсінігін зерттей отырып, балалардың мектеп тәжірибесін жақсарту үшін қандай мүмкіндіктер бар екенін зерттеу маңызды.
Ұғымдар мен теориялық аспектілер.Балалардың мектеп пен мектептегі оқуы туралы көзқарастарын теориялық түрде жасауда біз Хоннеттің тану теориясына және оны балалармен зерттеуге қолдануына сүйенеміз. Хоннеттің пікірінше, жеке басын қалыптастыру мүмкіндігі (немесе өзін-өзі жүзеге асыру) жеке тұлғаның өзіне іс жүзінде қатынас жасаудың үш түрін – өзіне деген сенімділік, өзін-өзі құрметтеу және өзін-өзі бағалауды дамытуға байланысты. Сәйкестіктер әлеуметтік сатып алынғандықтан, сәйкестікті қалыптастыру әлеуметтік әділеттілік мәселесіне айналады, өйткені жеке тұлғаның өзін-өзі бағалауы мен өзін-өзі құрметтеу жеке агенттіктің негізі болып табылады. Хоннет өзіне қатысты осы үш режимді өзара тану процесі арқылы ғана қатынастық түрде алуға және сақтауға болады деп дәлелдейді. Бұл субъекті аралық процесс, онда адамның өзіне деген қатынасы олардың басқамен кездесуі кезінде пайда болады және өзіне деген қарым-қатынас режимдері «Өзімен-өзі» қарым-қатынасына байланысты.Адамның өзіне қатысты үш режиміне қоса сүйіспеншілік, құқықтар және ынтымақтастық тіректеріне негізделген субъектаралық танудың қалай жұмыс істейтіні туралы үш жақты тұжырымдаманы ұсынды .Махаббат , ол мұндай ата-ана-бала немесе достық қарым-қатынас ретінде жеке тұлғаның негізгі қарым-қатынас, адамдардың саны аз арасында күшті эмоциялық тіркемелердің құрған. Құқықтар «субъектілер бір-бірін өздерінің моральдық жауапты мәртебесіне қарай өзара мойындайтын» қазіргі құқықтық қатынастарда қарастырылатын адамдарға деген құрметті білдіреді. Соңында, ынтымақтастық негізінен қоғамдастықтың жеке мүшесінің ерекше құндылығын мойындауға болатын қолдау және ортақ құндылықтар желілеріне қатысты. Бұл «симметриялық құрметтің әлеуметтік қатынастарының» нәтижесі, мұнда жеке адамның «бағалы» болу сезімі ерекше олардың жетістіктері үшін танылуына байланысты, бірақ сонымен бірге басқалармен бөліседі. Маңыздылығы махаббат, құқықтары мен ынтымақтастық балалардың тиесілілігін сезінуіне және өзін-өзі дамытуына қатысты мектептегі басқалармен әлеуметтік байланыстары кезінде дамитын синергия ретінде зерттеуді қажет ететін маңызды өлшемдер. Өзіне деген сенімділікті, өзін-өзі құрметтеуді және өзін-өзі бағалауды дамыту және қолдау, демек, адамдар өздерін белгілі бір мәртебеге ие ретінде сезінетін, жауапты адам немесе ортақ жобалардың құнды үлескерлері ретінде танылатын динамикалық процестер болып табылады.Хоннеттің қағидаларына сүйене отырып, біз балалардың күнделікті өмірін талдауда тану теориясының құндылығы бойынша жүргізіліп жатқан жұмыстарға үлес қосуды мақсат етеміз, өйткені бұл жеке даму теориясы да, кез келген әлеуметтік мәселелерді сұрау үшін қолдануға болатын әлеуметтік өзгерістер теориясы. Мектептердің біріктіру, құқықтар және жеке басын қалыптастыру орны ретіндегі миссиясын ескере отырып, біз оның жұмысын қолдануды ерекше өзекті деп санаймыз. Біз барлық мектептер оң және барлық балаларды қамтитын емес екенін мойындай отырып, біз балалардың инклюзиясы мен құқықтары мектеп этикасының негізгі бөлігі ретінде қарастырылған бір жағдайға назар аударамыз.Сыныпта балаларға барынша қолайлы атмосфера жасап, олар сыныптың бір бөлшегі екенін айта отырып, кейінгі кезде бастауыш сыныпты сағынатын болмын деп айтатындай барлық күш жігерімізді салып жатырмыз.Бастауыш мектептің соңғы апталарында балалардан сұхбат алуды шештік олардан өз саяхаттарына шолу жасап, бастауыш мектептің мәні туралы ой жүгіртуді сұрадық.Көбісі бастауыш сынып туралы сағыныш сезімімен сөйледі. Біз олардың нені көбірек сағынатынын сұрадық және жауаптар «барлығы жай ғана күліп, бірге түскі асын ішу»мектеп сапарлары сияқты ерекше оқиғаларға дейін болды. Сондай-ақ балалар сағынатын ерекше орындарды атап өтті, мысалы: «достарыммен кездесу» ойын алаңы , мектеп кеңсесі – «мектепке келгенде бірінші көрген жерім» .Мұғалімнің бөлмесі және болашақта жойылуы мүмкін достық қарым-қатынастар.Қорытындылай келе, мектептің мәні туралы балалар мектепті өмірге дайындық ретінде айтты. Көптеген адамдар мектептегі оқуды кейінгі өмірге қол жеткізумен тікелей байланыстырады – «оқу – болашақтағы жұмыс сияқты» немесе «жақсы дәреже алу, содан кейін біз қартайған кезде шынымен жақсы жұмыс істеу» . Бұл ересектердің жұмысқа орналасу және жақсы мансап қажет екендігі туралы хабарламаларына анық сілтеме жасайды. Балалар оқу, жазу, сенімділік сияқты өмірлік дағдыларды «өмірде жоғары жетістіктерге жетуге көмектесетінін» бастауыш білімнен алған дағдылары ретінде атады . Олар «жоқ, мен мұны істей алмаймын » деп ойламай , «мен мұны істей аламын деп ойлаймын және оны жасай аламын» деген ойға емес, оң өсу санасын сіңіргені үшін мектепке алғыстарын білдірді .Мектеп, бір оқушының пікірінше, «армандарыңызға жетуді жалғастыра алатын және бір нәрсені орындауға тырысатын орын». Балалар сонымен қатар олар орта мектепті немесе есейген кездегі жұмыс өмірін елестеткендей «қауіпті» және қысымды емес, бастауыш мектепте тапқан оқу мен зерттеу үшін қауіпсіз кеңістікті бағалайды.
Қорыта келе айтарымыз,білім беру жүйесінің ең маңызды да күрделі сатысы – бастауыш сынып, сондықтан осы жаңа технологияларды пайдалана отырып, бастауыш сыныптарда білім сапасын көтеру білімнің басты негізі болып табылады.
