Қазіргі таңда еліміздің білім жүйесінде жаңашылдық қатарына ақпараттық кеңістікті құру енгізілді. Ақпараттандыру жағдайында оқушылар мен білімгерлер меңгеруге қажет білім, білік, дағдының көлемі күннен күнге артып, мазмұны өзгеріп отыр. Білім беру жүйесінде ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану арқылы білімнің сапасын арттыру, білім беру үрдісін модернизациялаудың тиімді тәсілдері пайдаланылуда және одан әрі жетілдірілуде.
Оқытудың жаңа ақпараттық-коммуникациялық технологияларын меңгеру – қазіргі заман талабы. ХХІ ғасыр – ақпараттық технология ғасыры. Қазіргі қоғамдағы білім жүйесін жетілдіруде ақпараттық – коммуникациялық технологиялардың маңызы ерекше. Білім жүйесін ақпараттандыру және пәндерді ғылыми-технологиялық негізде оқыту мақсаттары алға қойылуда. Ақпараттандыру технологиясының қарыштаған кезеңінде осы заманға сай терең білімді, әрі жоғары білікті жұмысшы мамандарын дайындау – оқытушының басты міндеті. Қоғамдағы ақпараттандыру процестерінің қарқынды дамуы жан-жақты, жаңа технологияны меңгерген жеке тұлға қалыптастыруды талап етеді.
Қазақстан Республикасының «Білім туралы» Заңының 11 – бабының 9 тармағында оқытудың жаңа инновациялық технологияларын, оның ішінде кәсіптік білім беру бағдарламаларының қоғам мен еңбек нарығының өзгеріп отыратын қажеттеріне тез бейімделуіне ықпал ететін несиелік қашықтан оқыту, ақпараттық-коммуникациялық технологияларды енгізу және тиімді пайдалану міндеті қойылған [1].
Ақпараттық құзіреттілікті қалыптастырудың негізгі мақсаты – оқушыларды ақпаратты беру, түрлендіру және оны қолдану дағдыларымен қаруландыру, олардың компьютерлік технологияны өз қызметтеріне еркін, тиімді пайдалана алу қабілеттерін қалыптастыру.
Ақпараттық-коммуникациялық технология жағдайындағы оқыту үрдісінің функциялары: оқыту, тәрбиелеу, дамыту, ақпараттық болжамдау және шығармашылық қабілеттерін дамытумен анықталады.
Ақпараттық-коммуникациялық технологилардың оқу-тәрбие үрдісіне енуі мұғалімге жаңа бағыттағы мақсаттар қояды:
- Өз пәні бойынша оқу-әдістемелік электронды құрылым жасақтау, әдістемелік
пәндік Web –сайттар ашу;
- Әртүрлі компьютерлік желілерді қолдану;
- Бағдарламалау орталығында инновациялық әдістерді пайдаланып,
бағдарламалық сайттар, құралдар жасақтау. (мультимедиалық және гипермәтіндік технологиялар);
- Қашықтықтан оқыту (Internet желісі) бойынша өздігінен қосымша білім алуды
қамтамасыз ету.
Ғалымдардың зерттеуіне сүйене отырып, компьютерлік бағдарламалардың
қолданылуының үш басты түрін бөліп алады:
1) компьютерлік қолдаумен жүретін сабақтар;
2) оқушылардың бағдарламамен өздік жұмысы;
3) қашықтан оқыту (мұғалім мен оқушының компьютерлік торап арқылы өзара
іс-әрекеті) [2].
Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының жаңа COVID-19 коронавирусын пандемия деп жариялауына байланысты азаматтардың өмірі мен денсаулығын қорғау мақсатында Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес Қазақстан Республикасының барлық аумағында 2020 жылғы 16 наурызда төтенше жағдай енгізілді. Міне, осыған байланысты ЖОО-нда, колледждерде, мектептерде білім беру қашықтықтан оқыту форматына көшті. Қашықтан оқыту форматы бойынша бірқатар практикалық нұсқаулықтар берілді. Webex, Coursera, Zoom, Moodle, Classroom , Socrative платформалары өзіндік ерекшеліктері мен тиімділіктеріне қарай қолданылды.
Аталған платформалардан өзіміздің тәжірибемізде қолданылып, сабақ жүргізуде тиімділігін көрсеткен Zoom, Classroom , Socrative платформаларына тоқталсақ:
Zoom – бейнеконференциялар, онлайн-кездесулер өткізуге және оқушылар мен білімгерлерді қашықтан оқытуға арналған сервис [3]. Платформа жеке және топтық сабақтарға өте қолайлы, оқушылар мен білімгерлер компьютерден де, планшеттен де телефонмен де кіре алады. Бейнеконференцияға сілтеме немесе конференция идентификаторы бар кез келген адам қосыла алады. Іс-шараны алдын ала жоспарлауға, сондай-ақ қайталанатын сілтемені жасауға болады, яғни тұрақты сабақ үшін белгілі бір уақытта кіруге бірдей сілтемені жасауға болады.
Артықшылықтары:
- Тамаша байланыс.
- Әр қатысушымен бейне және аудио байланыс. Ұйымдастырушының микрофонды өшіруге және қосуға, сондай-ақ бейнені өшіруге және барлық қатысушылардан бейнені қосуды сұрауға мүмкіндігі бар. Конференцияға тек қарау үшін құқықтарымен қатысушы ретінде кіруге болады.
- Экранды (screensharing) дыбыспен бөлісуге болады. Экран демонстрациясын кідіртуге болады. Сонымен қатар, барлық экранмен емес, тек жеке қолданбалармен бөлісе аласыз, мысалы, браузер демонстрациясын қосу. Экрандағы баптауларда барлық қатысушыларға экрандарды бөлісу мүмкіндігін беруге немесе тек ұйымдастырушы жасай алатын шектеуді қосуға болады.
- Платформада интерактивті тақта орнатылған, экранды демонстрациядан тақтаға оңай және тез ауысуға болады
- Сабаққа компьютерге де, бұлтқа да жазуға болады. Жазбаларды автоқосуды баптауға, сондай-ақ оны кідіртуге қоюға болады.
- Конференция барысында ұйымдастырушы иеленетін мүмкіндіктері бар қосымша ұйымдастырушыны тағайындауға болады.
Socrative – бұл оқу орындарында сабақта тестілеу өткізу үшін онлайн-сервис. Socrative тестерді құру, іздеу және тарату, сондай-ақ тестілеу жүргізу құралы болып табылады [4]. Артықшылықтардың ішінен игерудің қарапайымдылығы мен жағымды сыртқы түрін атап өткен жөн.
Сервистің ерекшелігі мобильді құрылғыларға арналған қосымшаларды пайдалану және оқушылар үшін тіркеу қажеттілігінің болмауы болып табылады: сайтқа тіркелу және кіру арқылы мұғалім қосымшаны пайдаланатын немесе сайтқа кіретін кез келген адам қосыла алатын бірегей коды бар лобби жасайды. Сондай-ақ сервис сайт әкімшілігі дайын және тексерілген тесттермен кең деректер базасына ие.
Тестілеудің 3 түрлі тәртібі бар:
1. Instnt Feedback – оқушылар жауапты өзгертуге және тіпті уақытша сұрақ жіберіп, оны кейін қалдыра отырып, рет-ретімен қойылған сұрақтарға жауаптарды таңдайды.
2. Open Navigation – оқушылар кез келген тәртіпте жауап бере алады және жауаптарды өзгерте алады. Дегенмен, тест аяқталғанға дейін мұғалім оқушының қандай жауап жасағанын көреді.
3. Teacher Paced – мұғалім қандай сұрақ келесідей болатынын өзі таңдайды және сұрақ жіберіп немесе қайталауға құқылы.
Тестілеу кезінде мұғалім Нақты уақытта тест өткізу барысын бақылай алады: кестеде оның әр түрлі сұрақтарға кім және қалай жауап беретіні белгіленеді
Тест аяқталғаннан кейін, мұғалім Google дискісіне нәтижелерді сақтай алады, оларды пошта арқылы жібере алады.
Google Classroom – оқу орындарында онлайн оқыту, сабақтар мен вебинарлар өткізу үшін қолайлы платформа. Қазақстанда бастауыш, орта, жоғары білім беру орындарында қашықтан сабақ жүргізуде белсенді қолданылған платформалардың бірі [5].
Бұл сервистің негізгі ерекшелігі, оны көптеген аналогтардан тиімді ерекшелейтін, оқыту процесін барынша ыңғайлы және тиімді етуге мүмкіндік беретін кең функционалды мүмкіндіктер ұсынылады. Платформаны пайдалана отырып, оқытушы өз курстарын құрып қана қоймай, оқушыларға қол жеткізе алады, сонымен қатар жеке тапсырмалар беріп, баға қоя алады
Google Classroom-де осы әзірлеушінің басқа сервистерімен интеграцияның болуын атап өту маңызды, бұл осындай платформаның пайдаланушыларына қол жетімді мүмкіндіктерді едәуір кеңейтеді.
Google Classroom платформасының артықшылықтарының қатарына мыналарды жатқызуға болады:
- әрбір сыныпты баптау мүмкіндігі, сондай-ақ арнайы код бойынша пайдаланушыларды шақыру мүмкіндігі, бұл оқушылар үшін жеке тізілімді жүргізу қажеттігінен арылтады;
- Google Drive қызметімен синхрондау, курс бойынша оқушылар мен олардың белгілері туралы барлық қажетті ақпаратты бұлт қоймасында сақтап, жоғалу мүмкіндігін болдырмай сақтауға мүмкіндік береді;
- сервисті пайдалануды айтарлықтай жеңілдетуге мүмкіндік беретін процестерді автоматтандыру;
- оқушылар үшін жұмыс мерзімін белгілеу мүмкіндігі;
- білім беру үрдісінің ыңғайлы мониторингі, соның есебінен оқытушының жұмысын бірнеше сыныптармен жеңілдетуге болады.
Жалпы онлайн білім алуда жауапкершіліктің көп бөлігі оқушыларға түседі. Сондықтан оқытушыларға сол жауапкершілікті, білімгерлердің санасына сіңіруі қиындық тудыруы мүмкін. Қажетті материал, мақала, бағдарламамен қамтамасыз ету жауапкершілігі толығымен оқытушыға жүктеледі.
Заман талабына сай көштен қалмай қазіргі таңда педагогтан өз пәнінің терең білгірі ғана болу емес, теориялық, нормативтік-құқықтық, психологиялық- педагогикалық, дидактикалық әдістемелік тұрғыдан сауатты және ақпараттық компьютерлік технология құралдарының мүмкіндіктерін жан-жақты игерген ақпараттық құзырлығы қалыптасқан маман болуын талап етуде.
Бүгінгі басты мәселеміз – білім сапасы десек, осы білім сапасын арттырудың тиімді жолы – білім беру жүйесінде түрлі ақпараттық технологияларды қолдану. Келешек қоғамымыздың мүшелері – жастардың бойында ақпараттық мәдениетті қалыптастыру қоғамның алдында тұрған ең басты міндет.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР:
1. «Білім туралы» 2007 жылғы 27 шілдедегі Қазақстан Республикасының Заңы.
2. Мұхамбетжанова С.Т., Мелдебекова М.Т. Педагогтардың ақпараттық-коммуникациялық технологияларды қолдану бойынша құзырлылықтарын қалыптастыру әдістемесі. Алматы: ЖШС «Дайыр Баспа», 2010 ж.
4. https://www.teachaholic.pro/zoom-programma-dly
