Ойын техникасы – жарыс нәтижелерін қамтамасыз ететін арнайы амалдар мен орындайтын тәсілдер: тұрыс және ауыстыру, беру, беруден допты алу, шабуыл ұрыс үшін беру, шабуыл ұрыстар мен жалған әрекеттер, блоктау, алаңның түбінде шабуыл ұрыстар мен жалған әрекеттерден допты алу, шабуыл ойыншыларын және қорғаныста ойнау.
Негізгі техникалық амалдарды ерекшелейді: беру, әрі қарай беру, шабуыл ұрыс, беруден допты қабылдау, болктау, және әртүрлі ойын жағдайларында негізгі амалдардың орындауын қамтамасыз ететін немесе олардың құрамдас бөлігі болып табылатын (секіруде, құлауда, төмен немесе жоғары тұруда, әрі қарай беру, секіруде беру, жүгіру ұмтылысынан секірудегі шабуыл ұрыс) қосымша (ауыстыру, тұрыс, секірулер, құлау). Орнықты тұрыстан алдыға әрі қарай ойыншылар.
Ойыншы доппен кездесетін орынға қадаммен немесе жүгіріспен жылжу. Соңғы өкшелі қадамда өкшелерді бір-біріне параллель иық деңгейі немесе келесі беру бағытына байланысты бірінің алдына бірі қоюып ойнайды.Бастапқы жағдайда (БЖ) аяқтар тізедее бүгілген, қолдардың үлкен саусақтары қастардың деңгейінде орналасады. Сұқ және үлкен саусақтар үшбұрыш құрайды, одан ойыншы жақындаған допты бақылайды.Қолдың саусақтары біріктірілген, сопақ қалпы бар, және тиімді қозғалыста өзінше ожау құрау арқылы ойын жалғастыралды. Доп таянғанда аяқ тізеден бүгіледі, және денені жоғары көтереді. Шамалыдан соң қол кіріседі – олар допқа ұшу бағытын береді, аяқ тез және жылдам бүгіледі, ал қол доптың ұшуын қамтамасыз етіп, жай бүгіледі.Қолдың саусақтары бүгілу жағдайын сақтайды, онда алақан әрі қарай ойыншының бағытына перпендикуляр болады.Допты ұру кезінде, үлкен саусаққа доптың амортизациясы бойынша негізгі салмақ түседі, сұқ саусақ білезік буынының негізгі бөлігі, ортаңғы аз мөлшерде, аты жоқ саусақ пен кіші саусақ ұшу бағытын реттеп, допты бір жақты бағытта ұстап қалады.Доп ұшқаннан кейін қолды белгілеу қозғалыспен қоса аяқталғаннан толық тоқтағанға дейін ұсынылады.Егер доп ұшу кезінде айналмаса немесе аз айналса (сағат тілі бойынша) — әрі қарай беру, дұрыс орындалады. Тіреліп тұрып, артқа қарай лақтыру жағдайы. Артқа қарай лақтыруды, бір аяқ екінші аяқтан алға қарай тұру жағдайында орындаған дұрыс. Қолдар білезіктермен бастан жоғарыдай етіп қойылады. Ұру қозғалысында бірінші аяқтар түзеледі және ойыншы бір уақытта дененің кеуде және бел бөліктерінде еңкейеді. Содан кейін жұмысқа қолдар қосылады: олар шынтақ буында ашып көтереді. Әрі қарай допты берудің ұшу бұрышы, бииіктігі және бағыты белде еңкею мөлшерімен реттеледі. Секіріп тұрып екі қолмен лақтыру – шабуыл, ұрыс үшін арналған секіру ретінде. Ұшу барысында қолдар бастан жоғарыға шығарланады және де тіреліп тұрып лақтыру жағдайындағыдан гөрі биігірек, үлкен саусақтар бастың деңгейінде орналасады. Қарсы ұру қозғалысы қолдардың белсенді жұмысымен және дене мен аяқтың шамалы қозғалыстарымен сипатталады. Дененің жоғары нүктеге көтерілу жағдайында лақтыру аса тиімді болып табылады. Алаңдату әрекеттерімен лақтыру. Бұның мәнісі – дайындық фаза бір техникалық амалдан, ал негізгісі – басқадан тұрады. Мұндай лақтырудың мысалы ретінде «лақтырып жіберу» болады. Дайындық фазада ойыншы екпін, сермеу – тура шабуыл ұрысты орындауға тән барлық әрекеттерді орындайды. Бірақ қол сермеу жағдайында белгіленбейді. Ойыншы ұшудың жоғары нүктесіне жетіп, денесін торға перпендикуляр бұрып, бір уақытта «ұратын» қолын басының артына түсіреді де басқа қолын секіріп тұрып лақтыру үшін бастапқы жағдайға көтереді. Артқа қарай лақтыру кезнде алаңдату осылай орындалады. Ойыншы барлық өзінің түрімен алдыға қарай лақтыратынын көрсетеді, бірақ соңғы сәтте ол доп басынының үстінде болуы үшін доптың астына жылдам тұрады да, артқа қарай лақтыру техникасымен байланысты барлық қимыл-қозғалыстарды орындайды. Лақтырулар. Лақтыру түрлері келесімен анықталады: — иықтың көлденең өсінің тор жазықтығына қарай орналасу; — доптың орналасу деңгейінің ұратын білезігінің ждоппен жанасу сәтінде иықтардың көлденең өсі деңгейіне қарай.Осыдан шыға отырып, лақтырулар тура, бі жақты, төмен және жоғары болып жіктеледі. Тура лақтырулар: Ойыншы иықтарының көлденең өсі лақтыру сәтінде тор жазықтығына параллель екені тура лақтыруды анықтайды. Бір жақты лақтырулар. Ойыншы иықтарының көлденең өсі жағдайы тор жазықтығына лақтыру сәтінде перпендикуляр немесе шамалы перпендикуляр екені бір жақты лақтыруды анықтайды. Төмен лақтырулар. Төмен лаққтыру сәтінде ұратын қол білезігі допты беріп отырған ойыншы иықтарының көлденең өсінен төмен болған доппен жанасады.
Жоғары лақтыру. Жоғары лақтыру барысында ұратын қол білезігі допты беретін ойыншы иықтарының көлденең өсінен жоғарыда болған доппен жанасады.
Лақтыруды орындау техникасы Тура төмен лақтыру:
Ойыншы бетімен торға қарап орналасады. Аяқтары иық жалпақтығында. Ұратын қолға қарсы аяқ алдыға қарай тұрады. Ұратын қол сермеу жағдайында артқа қарай болады, басқа қол допты лақтыру кезінде (бастан 1 м жоғарыда) дене ауырлығы оң аяққа түседі, сол аяқ браз бүгіліп, босайды, және ұшымен алаңның үстіне иық екіншісінентөмен қарай болу есебімен кеуде оңға қарай қисаяды.Қол сермеуге қарай қозғалады, жанына қарай-төмен түсріледі. Ұру үшін алға қарай жылжығанда оынң жамбасы алға шығады.Дененің төменгі жақ бөлігі түзелгенде кеуде солдан-оңға қарай түзеледі де, торға қарай бұрылады. Ұратын қол түзелген доғал бойынша жоғары-алға жылжиды. Ұшу кезінде алда тұрған аяқ ұратын иықпен бірге түзу сызықты құрайды.Қолдың қозғалысы біртіндеп жиілейді және допқа тигенше жылдамдығыы тездетіледі. Ұру күшті кеудені қуатты қолдың қозғалысымен бірге иықты көтерумен өседі. Әрі қарай беру әдісінің техникасы. Бастапқы жағдай – аяқ иықтың бойымен бірдей, параллель немесе екіншісімен алға (келесі әрі қарай берудің бағытына байланысты) тізеден бүгілген. Қол түзелген және алға-төмен бағытталған, шынтақ жақындасқан, саусақтар біршама байланысқан. Кеуде аздап алға бұрылған әдісті жүзеге асыра отырып, ойыншы әрі қарай беру кезнде доп алдында тұратындай етіп тұрады.Доп саусаққа жақындап иықпен қабылданады. Түзу қол қозғалысымен алға-жоғары иық буынымен ғана жүзеге асырылады. Кеуде түзеліп, аяқ бүгіледі.Допқа ілесетін қимыл-қозғалысты аяқ және кеуденің бүгілуімен, қолдың алға-жоғары жылжуы, доптың соңынан кеудені түзеп, аяқты бүгіп түзеледі. Бұл амалдың техникасы ойыншыға доптың ұшу жылдамдығымен және оынң траекториясының биіктігіне байланысты. Доп белдік деңгейінен төмен баяу ұшқанда, ойыншы нық тұрғанда, оны төменнен қолдың алға-жоғары түзелген қозғалысымен қабылдайды.Кейде допты оның бір жағынан ұшып бара жатқан кезнде ұстауға тура келеді. Бұл жағдайда ойынша доп жаққа бұрылады, біріккен қол келе жатқан допты қағып алады. Кеуде доптан басқа жаққа бұрылады, сол кезде бір иық доп ұшқан жаққа қарай көтеріліп, екінші иық түседі. (егер қолдар допқа қарай бағытта ашық болмаса, ол сол жаққа бағытталады).
Шабуыл ұрыс.
Шабуыл ұрыстар иықтың көлденең өсі бойынша, әрі қарай беру сипатына, бағыты бойынша және ұрғаннан кейін доптың ұшу жылдамдығы, атака сипаты бойынша бөлінеді.Ұрысты иықтың көлденең өсі орналасуы бойынша бөлінеді:түзу – иықтың көлденең өсі ұрыс кезінде тордың жазықтығына параллель бір жақты – иықтың көлденең өс ұрыс кезінде тордың жазықтығына перпиндикуляр немесе үшкір бұрышта болады. Әрі қарай беру сипаты бойынша: ұшу траекториясының жоғарғы нүктесіне жеткеннен кейін түсетін өлшенген доп бойынша;ұшу траекториясының жоғарғы нүктесіне жеткеннен кейін ұмтылып, шығаратын доп бойынша;ұшу траекториясының әр түрлі нүктесінде өлшемделген доп бойынша;
Ұрғаннан кейін доптың бағыты және ұшу жылдамдығы бойынша
Қадам бойынша – ұрғаннан кейін доптың ұшу бағыты шабуыл жасаушы ойыншының жүгіру бағытымен шамамен сәйкес келеді;бұрылумен – ұрғаннан кейін доптың ұшу бағыты шабуылшының жүгіруімен сәйкес келмейді. Атака сипаты бойынша: Ұрғаннан кейін доптың ұшуының максималды бастапқы жылдамдығына көңіл бөлінгендегі күшке (бағыты есепке алынбайды); ұрғаннан кейін доптың бағытына ғана көңіл бөлінгендегі дәлдік; бір қолмен орындалатын жалған шабуыл әрекеті, екі қолмен орындалатын жалған шабуыл әрекеті.
Блоктау. Ойыншылардың қорғаныс әрекеттерінің санына бірінші жолда, ең басты, блоктау жатады. Ол қарсыластың торға тікелей жақындықта, оның жоғарғы шетінен шабуылшы ұрыстары бейтараптандыруға мүмкіндік береді. Блоктау әрекеттері оларға қатысатын ойыншылардың саны және тактикалық бағыттаушылықтары бойынша келесіге бөлінеді: — жалғыздық блоктау – шабуылды бейтараптандыруда бір ойыншы қатысады; — топтық блоктау – шабуылды бейтараптандыруда екі немесе үш ойыншы қатысады; — зоналық блоктау – блоктаушы немесе блоктаушылар өз командасының аса әлсіз орындарын; — өз алаңының анықталған, әлсіз қорғалған зоналарын; қорғаныс әрекеттерін осал игерген ойыншылардың немесе олардан алдын-ала босатылған ойыншыларын қорғауды қамтамасыз етеді; — ұстаушы блоктау – блоктаушы немесе блоктаушылар шабуылшы қарсыластың ұрысынан кейін доп ұшуының барлық болжамды траекториясын жаба отырып, барлық қорғалатын алаңға қорғанысты қамтамасыз етеді. Тәжірибеде оны «қозғалмалы блок» деп атайды. — аралас блоктау – зоналық және ұстаушы блоктаудың орынды үйлесімі. Мұнда бір уақытта бірнеше ойыншылар қатысады.
