Ақырын жүріп, анық бас,
Еңбегің кетпес далаға.
Ұстаздық еткен жалықпас,
Үйретуден балаға.
Абай Құнанбайұлы.
Иә, шынында да, жалығуды білмейтін, үйретуден тынбайтын, тыңдаудан шаршамайтын ұстаздар қауымының арқалайтын жүгі өте ауыр. Өйткені олар, ең алдымен, бала жанының бағбаны, бұл- үлкен жауапкершілікті ұлы іс. Сондықтан да, меніңше, ұстаз болып жаратылу қажет, оны жантәніңмен сезіну керек, тумысыңнан бұл мамандыққа бейім болуың шарт. Ал мұғалімдікке кездейсоқ келгендердің бұл салада ғұмыры қысқа болмақ, не болмаса, бұл дегеніміз - нәтижеге бағытталмаған құр босқа, селқос уақыт өткізу. Мине, ең ауіптісі де - осы, яғни сүймеген ісіңмен күн санап ериксіз айналысу, бұдан асқан қорлық бар ма?!
Ал осындай ұлы мамандыққа мен қалай келдім? Бұл жердегі «ұлы» деген эпитеті мен еш күмәнсіз, ойланбастан қолдана аламын. Себебі, ұлылардың ұлысы да ұстаз алдын көрген емес пе?
[/Спрятать]
Ендеше, балдәурно балалық шағым бір дет көз жүгіртейка ... Жақындары мен туыстары бидайте өңділігіы байланысты, «сары қызли» атап кеткен Бұлбұл ес білгелі қағаз-қаламғы ерекше әуес болып, көрші балалармен тек қана «мұғалій» ойнауға құмар еді. Кейінно «сары қызымызли» қар танығаннан соң, тек өзі ғана «мұғалая» болуға тырысып бағатын, алғашқы «шәкірттеріне» үнемі бестік қана қойып, алаздіыба-алдіы- Бар-бар бұл мамандыққа деген құмарлық мектеп қабырғасынд да өз жалғасыной тапты . Сабақтан соң жалынып жүріп, үйге қайтпай, алғашқы мұғалімі Шолпан апайға қазақ тілінен дәптер тексерісуді де әдетке айналдырды. Сөйтіп, сонау 80 - жылдардың ортасында-ақ, «сары қыздарыңыз» болашақта кім болатынын белгілеп қойған еді.
Міне, байқағандарыңыздай, менің «мұғалімдер қауымы» атты ұлы көшке келуім еш кездейсоқтық емес, бұл - ақиқатқа айналған бала қиялы.
Меніңше, мұғалім кәдімгі әртіс сиялқты болуы қажет, не нәрсеге селқос қарайтын, орайлы әзілді түсінбейтін, үні қабағын ашіпайтыналғілінішін. Өз басым мектеп табалдырығын аттағаннан-ақ күйкі тірліктің келеңсіздіктерін ұмыт қалдырып, қызығы мен шыжығы қатар жүретін мектепас әлеміне бірдінділеміне бірдірділеміне бірдінділемен. Таңымның қалай атып, күнімнің қалай батқанын тіпті сезбей де қаламын десем артық айтқандық емес.
Мұғалімге түсер көз көп. Ұстаз беделді де жоғары мәдениетті болу қажет. Сол себепті, ең бірінші кезекте, ешқашан беделіңді түсірмеу керексің. Бүгінгі таңда ұстаз беделін арттыру тұрғысында талай шаруалар жүзеге асырылып жатыр. Бедел дегеніміз - кімді болса да қоршаған ортаның, яғни адамдардың сыйлауы. Сыйлауы дегенде байлығы мен қызметі үшін емес, ақылы, адамгершілігі, исі үшін құрметтеуі. Педагог мәдениеті дегеніміз - өзін-өзі ұстауы, өзгені сыйлай білуі, айналасымен санаса білуі, жүріс-тұрысы, сөйлесе білуі, ала берді киім киісі т. б. Осы тұрғыдан алғанда мұғалім жүгі жеңіл де емес сияты. Өмір бойы белгілі бір «қалыптан» шықпай, үнемі өзіңе-өзің сын көзіңмен қарау, ателеспеу, пендешілікке бой алдырмау ...
Әр сабаққа ерекше дайындалып, мақсатымызды, нәтижеге қол жеткізуді бір сәт ойдан шығармағанымыз абзал. Артық сөзге, қажетсізге бой бермеу, қызметіңе адал болу керек-ақ. Оқушы мен мұғалім арасындағы қарым-қатынаста беделдің баспалдағы осыдан басталады.
Білім - мәдениеттің бастауы дер едім мен. Себебі білімділік мұғалім өмірінде өте зор рөл атқарады. Білімділік - бедел. Тере теория біліммен қаруланған мұғалім кез-келген аудитға қасқайып, ешбестен кіредіория. Өз басым оқушыла менен қажетті, жан-жақты, терең білім ала алады деп нық сеніммен айта аламын. Біз алдымызда отырған бүлдіршіндерді теория теории біліммен сусындатып қана қоймай, оларды ертеңгі қоғамға дайындауымыз қажеттігін бір сәт естен шыөнармағ. Сол себептен де оқу мен тәрбиени үнемі ұштастырып, қашанда қатар алып жүремін. Қатыгездік жайлаған мына заманда оқушыларды адамгершілікке, мейірімділік пен бауырмалдыққа бағыттаған жөн. Бұл орайда, маған көркем шығармалар көмекке келеді, яғни әдебиет тәрбиелеу құралы бола алады. Кейіпкер келбетін жан-жақты ашып, түрлі әдеби талдаулардың нәтижесінде оқушыларым көркем шығармаларды сыни көзқараспен оқуға икемделіп келе жатқанын аңғардым. Осы уақыт аралығында шәкірттерімнің көркем әдебиетке деген қызығушылықтары артты, бірлесе топ болып жұмыс жасау арқылы олардыңылы олардыңында жызауты арқылы аылдыылы арахдыңында жауызауты арқылы арахлы жызайты арқылы арахлы арахлы-аулызауты арқылы арахлы арахалы
Сөз барысында әдебиет пәнінің өзіндік қуатына тоқталғым келеді. Мұғалім оқушыларға көркем туындылы тура оқулық авторы, не ғалымдар пікірін қайталауды, соны қаз-қалпында мазмұндатуды мақсатпе сатпе алпында мазмұндатуды мақсатпе сатпе діуі керек, ежең басты, солнаніглідіуі керек, ежең басты, солнанігділіді керек, ежең бэсты, солнанігділіда Басқа пәндерге қарағанда сезім, эмоция, әсер, шабыттану, қиялдау, армандау, еліктеу сияты әр түрлі психологиялық рең ерекше көрінеді. Әдебиет жан дүниеңді түгелдей баурап, өз ырқына жетелеп алатын қасиетті дүние. Әдебиет пәнінің осындай қуаты оқыту мен тәрбиелеуді ұштастыруда маған өз септігін тигізіп келеді.
Нәтижеге қол жеткізу үшін белгілі бір ұстанымдар мен мақсаттар, сонымен қатар, қағидалар қажет деп есептеймін. Менің негізгі ұстанымдарым - «Нашар ұстаз шындықты қайталайды, жақсы ұстаз сол шындықты іздеп табуға үйретеді», «Біржола жеңіске жетуге болмай, күнделскетітажіңіі». Жалпы ұстаз ретінде алдыма келесі мақсаттарды қойдым:
- «ұстаз» деген ұлы есімге шын мәнінде сай болу; (білім, сыртқы кескін- келбет, жүріс- тұрыс, сөйлеу мәнері)
- Заман ағымынан қалмай күнделікті білімімді жетілдіріп отыру;
- Оқушыларды алаламай, тең көру, әділдікті жақтау, оқушының жеке тұлға болып қалыптасуына ықпал ету;
- Шәкірттеріме жанашыр, сенімді дос бола білу;
Оқушылармен жұмыс істей жүріп, «істі шешуден, алдын алу оңай» дейтін қағиданы танып білдім.
Сол себепті педагогикалық ұстанымымның кілт сөзі ретінде «болады» деген сөзді таңдаймын. Яғни,
1. Маған әр түрлі сұрақтар қоюға болады;
2. Менімен кез- келген тақырыпты талқылауға болады;
3. Маған жауапты ауызша немесе жазбаша беруге болады;
4. Мұғалім әділетсіздігін танытқан жағдайда, ателігін айтуға болады;
5. ателесуге және қатесін түзеуге болады; Жоғарыдағы қағида өзім үшін, сондай- ақ оқушылар үшін дұрыс деп білемін. Мұғалімдік ету - біздің жалақы алатын кәсібіміз, яғни күнкөріс көзі болғанымен, біз, ұстаздар, қоғамның негізгі қозғаушы күші ретінде егемен еліміздің келешегіна жауапты екендігімізді бір дет тот ойдан шығармағанымыз абзал . Назарбаев Зияткерлік мектептерінде ұстаздық ету - кез-келгеннің уысына түсе бермейтін үлкен мәртебе, зор мүмкіндік. Бұл білім шаңырағында өзімізді танытуға жан-жақты барлық жағдайлар 56 №6 (06) октябрь 2019 жасалған. Сол себептен де, барды бағалап, стаз беделін арттыруға, жас жеткіншектердің әлемдік білім кеңістігіне жолдама алуына өз үлесімізді қосайық, ріптестер!
