Сыни тұрғыдан ойлау баланы бақылау мен тәжірибе жүргізудің, ойлау мен талқылаудың нәтижесінде ойлануға, талдауға, синтездеуге, бағалауға жеткізеді. Қандай ортада болмасын өзінің айтар ойы, өмірге деген көзқарасы қалыптасқан оқушы ғана жеке тұлға болып өсері сөзсіз. Менің мектеп миссиясын жүзеге асыруда оқыту мен білім берудегі негізгі мақсатым: ойлау қабілеті жоғары, өз ойын батыл жеткізы білетін, рухани дэан шығарліпілін, рухани дэған шығллмашіл таан шығллмашл тұа Сондықтан мен 3А сынып оқушыларымен «Шығармашылық тапсырмаларды қолдана отырып, оқушыларды қалай сын тұрғысынан ойлауға үйретуге болады?» тақырыбында зерттеу жүргіздім. Мақсатым: шығармашылық тапсырмаларды қолдана отырып, оқушыларды сын тұрғысынан ойлауға үйрету, оқушылардың бейімділігі мен қабілетіне қ дарай шғғармашылы. Зерттеу пәндерім: қазақ тілі мен әдебиеті, математика, ғылымға кіріспе, дүниетану пәндері. Жұмыстың болжамы: оқушылардың ойлауы дамитын болса, пәнге деген ынтасы оянып, қызығушылығы артады, яғни оқушылардың білім деңгейі жоғарылайды. Ойлау операциялары: талдау, жинақтау, салыстыру, жалпылау, саралау.
Ең алдымен зерттеу мақсатына сәйкес жұмыс жоспары құрылды. Жұмысты мектептің педагогпсихологы Д.Ж. Кусайыновамен бірлесе отырып, оқушылардың сенсорлық қабылдау жүйесін анықтау тестін өткізуден бастадық. Тест нәтижесі бойынша оқушылар қабілеттеріне қарай топқа бөлінді.
Пән мұғалімдерімен кеңес, ата-аналармен кездесу өткізілді. Онда зерттеудің маңызы түсіндіріліп, үйде бала қабілетіне назар аудару жөнінде кеңестер берілді. Зерттеу тақырыбына байланысты әдебиеттерге шолу жасап, тиімді жақтарын өзіме басшылыққа алдым.
Әр түрлі қабілеттегі оқушыларға рефлексивті сұрақтар К.Г.Юнга «Қабілеттер қиылысы»
Рационалды қабілеттілік
Интеллект, логика жетекші мотив: шындықты тану
Эмоционалды қабілеттілік
Сезим
Іс жүзіндегі қабілеттілік
Сақ және ірі моторика жетекші мотив: Қозалыс мүмкіндіктері,
Практикалық пайдасы,
Материалыды нәтижесі
Интуициялы қабілеттілік
Интуиция, алдын ала болжау жетекші мотив: өз ойын білдіру, болжам, суырып салу, шығармашылық
М.Жмабаев: «Ойлау - жанның өте бір қиын, терең ісі. Жас балаға ойлау тым ауыр. Сондықтан тәрбиеші баланың ойлауын өркендеткенде, сақтықпен басқыштап ис істеу керек. Оқулықтағы берілген тапысырмалар, суреттер баланың жанына дұрыс әсер ететіндей, оқушының оқуға, білімге деген ынта - ықыласы, құштарлығы болуы болуы керек »депытыпей трғджінмашіндей.
Тіл сабақтарында оқушылардың сыни ойлауын тек сабақ барысында ғана емес, сабақтан тыс күнделікті өмірде де олдана білуіне жағдай жасаймын. Мақсатым:
❖ Өз бетімен ойлануға, өз бетімен пікір алмасуға қалыптастыру;
❖ Тсінікті ойлар айтуға: дәлелді жауап беруге, берілген тақырыпқа өз ойын білдіруге дағдыландыру.
❖ Көп қырлы (сан қырлы ойлар): басқалардың пікірлерін тыңдау және өз ойымен салыстыру.
❖ Әлеуметтік ойлар: жұппен, топпен, жеке жұмыстар түрінде бір-бірімен пікірталас барысында жүзеге асыру.
Қолданғана стратегияларая Қызығушылықты ояту жәна Ой толғаныс кезеңінд «Болжау», «Тур жәна жалған пікір», «Білеміна, Білдій, Білгій келеді» кестесі, «Идеялар себеті», «Ыстық орындық», «Инсерто», «Сұрақтар түймедағы». Мысалы: «Білемін, Білдім, Білгім келеді» кестесі бойынша жаңа сабақ барысында оқыған мәтін бойынша жұмыс жүргізіп, нәтижесінде кесте толтырды. «Ыстық орындықта» берілген тапсырмаға байланысты қойылған сұрақтарға жылдам жауап беріп үйренді, себебі, орындық ыстық. «Болжау» стратегиясы бойынша мәтіннің тақырыбы, кітаптың мұқабасы, Не болады деп ойлайсың? Оған қандай дәлелің бар? Не болды? сұрақтары төңірегінде болжау пікірлерін айтып, жауап іздеді, жауаптарын басқа оқушылар ойымен және берілген әңгіме мазмұнымен салыстырды.
Жасырынған құпия туралы 5 сұрақ құрастырып қою, берілген сұрақтарға нақты дәлелді жауаптар айтуға үйренді. Оқушыларды өлең құрастыруға дағдыландыруда берілген өлең ұйқастарын толықтыру, «Синквейн» стратегии бойынша «Бес жолды өлең» құрастыру сияты тапсырмалар орыорындау арқылы оұушыны.
Математика пәнінде логикалық тапсырмаларды қолдану арқылы оқушылардың білімін тереңдетіп, математикаға деген қызығушылығын, сыня ойлауын, интеллектуалдық ой-өрісіны арттырып, оқушылардың математикалық қабілетін дамытуға мүмкіндка туда. Ребустар, сөзжұмбақтар, ойындар, халық ауызында жүрген логикалық есептер, шырпымен шығарылатын есептер, сиқырлы шаршылар, әзіл есептер, оқушылардың абстрактылы, сыни ойлауын арттыруға көмектесетін логикалық есептер қолданылды.
Мысалы төмендегідей тапсырмалар: 1.Суреттегі шаршы сиқырлы. А санын тап.
2.Ортадағы шаршының стіне шеткі шаршыларды бірінің үстіне бірін қойсақ, қай фигура көрініп тұрады?
3. Сүт, шырын және айран стаканға, құмыраға және кесеге құйылды. Стаканда айран емес. Кеседе айран емес және шырын да емес. Қай ыдыста қандай сусын бар?
Ғылымға кіріспе мен дүниетану пәндерінде оқушылар бақылау жүргізу, тәжірибе жасау, сауалнама жүргізу, алған мәліметтерін өңдеу, салыстыру, диаграммаға, салейтану ыді
Осы зерттеу барысында байқағаным шығармашылық тапсырмалар арқылы оқушылардың сыни ойлауы дамып, пәнге деген қызығушылығы артты, нәтижесінде білім деңгейі жоғарылады.
